روضه الشهداء: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
| صفحه = 750 (تصحیح ذوالفقاری) | | صفحه = 750 (تصحیح ذوالفقاری) | ||
| شابک = 978-964-165-057-7 | | شابک = 978-964-165-057-7 | ||
}}'''روضه الشهدا''' کتابی است در مورد امام حسین(ع) و نهضت کربلا که توسط حسین [[واعظ کاشفی]] به فارسی نگارش شده است. | }}'''روضه الشهدا''' کتابی است در مورد [[امام حسین(ع)]] و نهضت [[کربلا]] که توسط حسین [[واعظ کاشفی]] به فارسی نگارش شده است که طی قرون بعد به عنوان نگاه غالب در مراسمهای برگزار شده در مصیبت و عزای حسین(ع) تجلی یافت. | ||
==درباره کتاب== | ==درباره کتاب== | ||
روضه الشهدا از | روضه الشهدا یکی از معروف ترین متون مصیبت نامه و عزاداری امام حسین (ع) طی چند قرن گذشته محسوب می شود. تاریخ دقیق نگارش آن در سال 907 قمری و در اواخر عمر واعظ کاشفی و همزمان با تاسیس رسمی سلسه صفویه در غرب ایران بود.<ref>اسفندیاری، صص 62- 63 </ref> روضه الشهدا به سرعتی باور نکردنی در میان جامعه ایران نفوذ پیدا کرد. به نحوی که دو دهه پس از تالیف آن، متن شعری آن را حسین ندایی یزدی با عنوان «سیف النبوه یا مشهدالشهدا» سرود.<ref>کیا و قنبری ننیز، صص 273- 275</ref> | ||
اقبال عمومی از کتاب روضه الشهدا همچنان ادامه یافت به گونه‌ای که طی افزون بر چهار قرن گذشته، آن کتاب به صورت نسخه خطی و یا به شکل جدید، در داخل و خارج از ایران، به زبانهای فارسی، هندی، دکنی و ترکی،<ref>واعظ کاشفی، صص 92- 93</ref> به شکل کامل و یا گزیده<ref>از آن جمله گزیده های تهیه شده از متن روضه الشهدا: مسلم بن عقیل علیه السلام ، به اهتمام علی آهنگر، تهران: بهار آفرین،1393 </ref> به دفعات زیادی منتشر گردید. علاوه بر آن روضه الشهدا چندین بار نیز توسط افراد مختلفی همچون ابوالحسن شعرانی<ref>حسین واعظ کاشفی، روضه الشهدا، تصحیح و حواشی ابوالحسن شعرانی. تهران: کتابفروشی اسلامیه، 1358</ref> و محمد روشن<ref>حسین واعظ کاشفی، رووضه الشهدا، تصحیح محمد روشن. تهران: صدای معاصر با همکاری نشر شبگیر، 1390</ref> تصحیح شد. | |||
نسخه مورد بررسی از روضه الشهدا در اینجا، متنی است که به کوشش و تصحیح حسن ذوالفقاری و علی تنسیمی آماده و در سال 1390 منتشر شد.<ref>واعظ کاشفی، حسین روضه الشهدا، تصحیح حسن ذوالفقاری، علی تسنیمی، با همکاری صبا واصفی. تهران: معین، 1390</ref> آن نسخه بار دیگر در سال 1399 توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی تجدید چاپ گردید.<ref>واعظ کاشفی، حسین روضه الشهدا، تصحیح حسن ذوالفقاری، علی تسنیمی، با همکاری صبا واصفی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1399</ref> | |||
در مورد روضه الشهدا سخن بسیاری می توان گفت. از آن جمله در مورد منابع و میزان صحت سلسله روایات مورد استفاده کاشفی در روضه الشهدا که مورد تردید بسیاری قرار گرفته است. وجود تعداد زیادی روایت مجعول درآن کتاب،<ref>گوهری، کاظم بیگی و قنوات، روضه الشهدا از روایات مجعول تا تاثیرگذاری، صص 97- 115</ref> انتقادات بسیاری از بزرگان از روضه الشهدا و واعظ کاشفی را به دنبال داشت که از جمله آنها، میرزا عبدالله افندی، نوری و مرتضی مطهری هستند.<ref>اسفندیاری، صص 64- 65</ref> در این راستا نقدهای مفصلی هم بر آن کتاب نوشته<ref>از جمله: دبیران و تسنیمی، صص 35- 36 ، عگری و رفعت، صص 62- 64</ref> و آن را از جمله «کتابهای تحریف ساز پیرامون عاشورا که گستره تاثیرش بسیار بیشتر از کتابهای دیگر است» خوانده‌اند.<ref>صحتی سردرودی، صص 218- 219</ref> در این میان با توجه به اینکه واعظی کاشفی در مقاطعی از زندگی‌اش، به تصوف و صوفیان گرایش داشته و یا حداقل این گونه وانمود می کرده‌است، نباید از تاثیر آموزه‌های صوفی منشانه بر چگونگی تالیف روضه الشهدا غافل شد.<ref>برومند اعلم، حسن خانی، صص 10- 25</ref> | |||
لب کلام و مخلص نظرات افرادی که روضه الشهدا را از دریچه مقتل نویسی رایج در قرون سابقه و شیوه های مرسوم در نقد و بررسی مقاتل در حال حاضر مورد بحث قرار داده اند، می توان در این عبارات یافت: «روضه الشهدا مبتکر سبک قصه پردازی از وقایع تاریخی است که برای جذب عوام، حوادث تاریخی و به ویژه واقعه عاشورا را با نثری دلپسند به داستان در آورد و در این میان، مطالب معتبر و نامتعبر و مستند و بدون سند را در آمیخت. کتاب کاشفی نه اثر تاریخی، بلکه اثر تبلیغی و حتی تخیلی شمرده می شود.»<ref>حیاتی، صص 40- 41</ref> | |||
یکی از ویژگی های روضه الشهدا، آشنایی نویسنده آن با رموز و اصول هنری و ادبی است. در همین چارچوب، به باور بسیاری از محققین، صبغه داستان نویسی و هنری در روضه الشهدا بسیار پررنگ بوده و واعظ کاشفی با بهره گیری از قلم توانای خود، متنی را تالیف کرد که تحولی بزرگ و عمیق در سیر تاریخ نگاری واقعه کربلا و به طر خاص، مقتل نویسی امام حسین (ع) ایجاد کرده است.<ref>جعفریان، ص 22</ref> همچنین، واعظ کاشفی با نحوه کار مداحان آشنا بوده و آنان را بر حسب نوع فعالیت شان دسته بندی کرد.<ref>آژند، صص 21-22</ref> بدین ترتیب می توان باور داشت که او به شکلی هوشمندانه به تالیف روضه الشهدا پرداخته و بسیاری از عناصر هنری و ادبی را در متن کتابش، به کار برد. | |||
==محتوای کتاب== | ==محتوای کتاب== | ||
| خط ۴۴: | خط ۵۴: | ||
... روزی حضرت مرتضی علی (ع) در بعضی از سفرهای خود به صحرای کربلا رسید و گریان گریان از آنجا بگذشت، پس گفت والله این است محل خواباندن شتران ایشان و موضع شهادت ایشان. اصحاب گفتند یا امیرالمومنین (ع) این چه موضعیست فرمود اینجا کربلاست اینجا قومی را بکشند که بی حساب ببهشت در آیند ... (ص 150). | ... روزی حضرت مرتضی علی (ع) در بعضی از سفرهای خود به صحرای کربلا رسید و گریان گریان از آنجا بگذشت، پس گفت والله این است محل خواباندن شتران ایشان و موضع شهادت ایشان. اصحاب گفتند یا امیرالمومنین (ع) این چه موضعیست فرمود اینجا کربلاست اینجا قومی را بکشند که بی حساب ببهشت در آیند ... (ص 150). | ||
== پی‌نوشت == | |||
[[رده:کتابها]] | [[رده:کتابها]] | ||
[[رده:کتابها در گروه علوم اجتماعی]] | [[رده:کتابها در گروه علوم اجتماعی]] | ||
[[رده:تاریخ]] | [[رده:تاریخ]] | ||
نسخهٔ ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۱۵
| روضة الشهدا
| |
|---|---|
 | |
| نویسنده | حسین واعظ کاشفی |
| ناشر | معین (تصحیح ذوالفقاری) |
| محل نشر | تهران (تصحیح ذوالفقاری) |
| تاریخ نشر | 1390 (تصحیح ذوالفقاری) |
| شابک | 978-964-165-057-7 |
| تعداد صفحات | 750 (تصحیح ذوالفقاری) |
| موضوع | مقتل |
| سبک | رمان تاریخی |
| زبان | فارسی |
روضه الشهدا کتابی است در مورد امام حسین(ع) و نهضت کربلا که توسط حسین واعظ کاشفی به فارسی نگارش شده است که طی قرون بعد به عنوان نگاه غالب در مراسمهای برگزار شده در مصیبت و عزای حسین(ع) تجلی یافت.
درباره کتاب
روضه الشهدا یکی از معروف ترین متون مصیبت نامه و عزاداری امام حسین (ع) طی چند قرن گذشته محسوب می شود. تاریخ دقیق نگارش آن در سال 907 قمری و در اواخر عمر واعظ کاشفی و همزمان با تاسیس رسمی سلسه صفویه در غرب ایران بود.[۱] روضه الشهدا به سرعتی باور نکردنی در میان جامعه ایران نفوذ پیدا کرد. به نحوی که دو دهه پس از تالیف آن، متن شعری آن را حسین ندایی یزدی با عنوان «سیف النبوه یا مشهدالشهدا» سرود.[۲]
اقبال عمومی از کتاب روضه الشهدا همچنان ادامه یافت به گونه‌ای که طی افزون بر چهار قرن گذشته، آن کتاب به صورت نسخه خطی و یا به شکل جدید، در داخل و خارج از ایران، به زبانهای فارسی، هندی، دکنی و ترکی،[۳] به شکل کامل و یا گزیده[۴] به دفعات زیادی منتشر گردید. علاوه بر آن روضه الشهدا چندین بار نیز توسط افراد مختلفی همچون ابوالحسن شعرانی[۵] و محمد روشن[۶] تصحیح شد.
نسخه مورد بررسی از روضه الشهدا در اینجا، متنی است که به کوشش و تصحیح حسن ذوالفقاری و علی تنسیمی آماده و در سال 1390 منتشر شد.[۷] آن نسخه بار دیگر در سال 1399 توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی تجدید چاپ گردید.[۸]
در مورد روضه الشهدا سخن بسیاری می توان گفت. از آن جمله در مورد منابع و میزان صحت سلسله روایات مورد استفاده کاشفی در روضه الشهدا که مورد تردید بسیاری قرار گرفته است. وجود تعداد زیادی روایت مجعول درآن کتاب،[۹] انتقادات بسیاری از بزرگان از روضه الشهدا و واعظ کاشفی را به دنبال داشت که از جمله آنها، میرزا عبدالله افندی، نوری و مرتضی مطهری هستند.[۱۰] در این راستا نقدهای مفصلی هم بر آن کتاب نوشته[۱۱] و آن را از جمله «کتابهای تحریف ساز پیرامون عاشورا که گستره تاثیرش بسیار بیشتر از کتابهای دیگر است» خوانده‌اند.[۱۲] در این میان با توجه به اینکه واعظی کاشفی در مقاطعی از زندگی‌اش، به تصوف و صوفیان گرایش داشته و یا حداقل این گونه وانمود می کرده‌است، نباید از تاثیر آموزه‌های صوفی منشانه بر چگونگی تالیف روضه الشهدا غافل شد.[۱۳]
لب کلام و مخلص نظرات افرادی که روضه الشهدا را از دریچه مقتل نویسی رایج در قرون سابقه و شیوه های مرسوم در نقد و بررسی مقاتل در حال حاضر مورد بحث قرار داده اند، می توان در این عبارات یافت: «روضه الشهدا مبتکر سبک قصه پردازی از وقایع تاریخی است که برای جذب عوام، حوادث تاریخی و به ویژه واقعه عاشورا را با نثری دلپسند به داستان در آورد و در این میان، مطالب معتبر و نامتعبر و مستند و بدون سند را در آمیخت. کتاب کاشفی نه اثر تاریخی، بلکه اثر تبلیغی و حتی تخیلی شمرده می شود.»[۱۴]
یکی از ویژگی های روضه الشهدا، آشنایی نویسنده آن با رموز و اصول هنری و ادبی است. در همین چارچوب، به باور بسیاری از محققین، صبغه داستان نویسی و هنری در روضه الشهدا بسیار پررنگ بوده و واعظ کاشفی با بهره گیری از قلم توانای خود، متنی را تالیف کرد که تحولی بزرگ و عمیق در سیر تاریخ نگاری واقعه کربلا و به طر خاص، مقتل نویسی امام حسین (ع) ایجاد کرده است.[۱۵] همچنین، واعظ کاشفی با نحوه کار مداحان آشنا بوده و آنان را بر حسب نوع فعالیت شان دسته بندی کرد.[۱۶] بدین ترتیب می توان باور داشت که او به شکلی هوشمندانه به تالیف روضه الشهدا پرداخته و بسیاری از عناصر هنری و ادبی را در متن کتابش، به کار برد.
محتوای کتاب
کتاب در یازده بخش نوشته شده است:
- باب اول در ابتلای بعضی انبیا(ص)
- باب دوم در جفای قریش با حضرت رسالت صلی‌الله و شهادت حمزه و جعفر طیار
- باب سوم در وفات حضرت سید المرسلین
- باب چهارم در حالات حضرت فاطمه از وقت ولادت تا زمان وفات
- باب پنجم در اخبار علی (ع) از زمان ولادت تا شهادت
- باب ششم در فضائل امام حسن(ع) و بعضی احوال وی از ولادت تا شهادت
- باب هفتم در مناقب امام حسین (ع) و ولادت وی و احوال آن حضرت بعد از وفات برادر
- باب هشتم در شهادت مسلم و قتل فرزندان او
- باب نهم رسیدن امام حسین(ع) به کربلا و محاربه وی با اعدا و شهادت آن حضرت با اهل بیتش
- باب دهم وقایع بعد از واقعه کربلا و عقوبت مخالفان
- خاتمه ذکر اولاد سبطین و سلسله نسب مخالفان
چکیده‌ای از کتاب
در باب اول کتاب ذکر احوال پیامبران الهی را می‌کند که به ترتیب از حضرت آدم (ع) شروع می‌شود و تا حضرت یحیی(ع) ادامه دارد. در احوالات حضرت نوح آمده که کشتی حضرت نوح بعد از 7 شبانه‌روز، روی آب شناور بود و در سرزمین کربلا توقف کرد، حضرت نوح(ع) دلیل این توقف را از خداوند پرسید، خداوند پاسخ داد این جائیست که کشتی اهل بیت در گرداب خون غرقه خواهد شد.
در احوالات حضرت علی (ع) نیز آمده که حضرت می‌فرمایند:« من را سه رکن در هم میشکنند یکی وفات پیامبر (ص) که پشت و پناهم بود، دیگری وفات فاطمه (س) که دیده‌ام از غایت حسرت گریان شد و دیگری خبر شهادت حسین(ع) که رسول (ص) من را از آن خبر داد.» چهار بخش پایانی کتاب در مورد احوالات امام حسین (ع) از ولادت که مانند حضرت یحیی (ع) در شش ماهگی بدنیا آمده تا شهادت خود و یارانش است. از جمله حکایات شهیدان اهل بیت قصه مسلم بن عقیل، نماینده امام حسین (ع) است که موظف به خواندن نامه امام برای کوفیان بود که در نهایت به شهادت مسلم و فرزندانش ختم شد. مسلم آنها را بدست شریح قاضی سپرده بود و وی از ترس عبیدالله آنها را به دست کاروانی که قصد عزیمت به مدینه را داشتند سپرد، و بعد از ماجراهایی که برایشان پیش آمد به دست شخصی به نام حارث کشته‌شدند.
در باب شهادت امام حسین (ع) به ذکر شهادت یاران امام حسین(ع) از جمله عبدالله بن عمرو کلبی، زهیر بن حسان الاسدی و ... نیز پرداخته شده است.
در پایان کتاب نیز سرگذشت قاتلان امام حسین (ع) که از راویان معتبر ذکر شده که هیچکدام بعد از شهادت امام حسین (ع) دمی در آسایش نبوده‌اند. در کنز الغرایب از ماری در دوزخ به نام «شدید» سخن گفته شده که خواهان عقوبت قاتلان امام حسین (ع) است.
بخش‌هایی از کتاب
... روزی حضرت مرتضی علی (ع) در بعضی از سفرهای خود به صحرای کربلا رسید و گریان گریان از آنجا بگذشت، پس گفت والله این است محل خواباندن شتران ایشان و موضع شهادت ایشان. اصحاب گفتند یا امیرالمومنین (ع) این چه موضعیست فرمود اینجا کربلاست اینجا قومی را بکشند که بی حساب ببهشت در آیند ... (ص 150).
پی‌نوشت
- ↑ اسفندیاری، صص 62- 63
- ↑ کیا و قنبری ننیز، صص 273- 275
- ↑ واعظ کاشفی، صص 92- 93
- ↑ از آن جمله گزیده های تهیه شده از متن روضه الشهدا: مسلم بن عقیل علیه السلام ، به اهتمام علی آهنگر، تهران: بهار آفرین،1393
- ↑ حسین واعظ کاشفی، روضه الشهدا، تصحیح و حواشی ابوالحسن شعرانی. تهران: کتابفروشی اسلامیه، 1358
- ↑ حسین واعظ کاشفی، رووضه الشهدا، تصحیح محمد روشن. تهران: صدای معاصر با همکاری نشر شبگیر، 1390
- ↑ واعظ کاشفی، حسین روضه الشهدا، تصحیح حسن ذوالفقاری، علی تسنیمی، با همکاری صبا واصفی. تهران: معین، 1390
- ↑ واعظ کاشفی، حسین روضه الشهدا، تصحیح حسن ذوالفقاری، علی تسنیمی، با همکاری صبا واصفی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1399
- ↑ گوهری، کاظم بیگی و قنوات، روضه الشهدا از روایات مجعول تا تاثیرگذاری، صص 97- 115
- ↑ اسفندیاری، صص 64- 65
- ↑ از جمله: دبیران و تسنیمی، صص 35- 36 ، عگری و رفعت، صص 62- 64
- ↑ صحتی سردرودی، صص 218- 219
- ↑ برومند اعلم، حسن خانی، صص 10- 25
- ↑ حیاتی، صص 40- 41
- ↑ جعفریان، ص 22
- ↑ آژند، صص 21-22