بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دعای عرفه''' یکی از مهمترین [[ادعیه و زیارات عتبات|ادعیه]] شیعیان است که [[حسین بن على (ع)|امام حسین علیه‌السلام]] با بهره‌گیری از آیات قرآن کریم مهمترین موضوعات قرآنی را در قالب دعا بیان کرده‌اند. | |||
== معرفی دعای عرفه == | |||
دعای عرفه، دعایی است که [[امام حسین (ع)|امام حسین]] (ع) در عصر روز عرفه که مصادف با ۹ ذی‌الحجه می‌باشد در صحرای عرفات خوانده‌اند. ابن‌طاووس در «اقبال» و علامه مجلسی در «زاد المعاد» در کتاب‌های خود این چنین نوشته‌اند: | |||
«بشر و بشیر پسران غالب اسدی و از یاران [[حسین بن على (ع)|امام حسین]] (ع)<ref>- مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال نجف، مطبعه الرضویه، ج10، بی نا، بی تا، ص174 | |||
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، ج4، بیروت، الطبعه‌الخامسه، 1413ق، ص227، 237.</ref> و [[زین العابدین «ع»|امام سجاد]] (ع)<ref>مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال نجف، مطبعه الرضویه، ج10، بی نا، بی تا، ص174</ref>، روایت کرده‌اند که در عصر روز عرفه در عرفات در خدمت آن حضرت بودند، پس، از [[خیمه‌گاه|خیمه]] خود بیرون آمدند، با گروهی از [[اهل بیت (ع)|اهل بیت]] علیهم السلام و فرزندان و شیعیان با نهایت خضوع و خشوع، در جانب چپ کوه ایستادند و روی مبارک را به سوی کعبه گردانیدند و دست‌ها را برابر روی خود قرار داده مانند فقیری که چیزی طلب می‌نماید، شروع کرد به خواندن این دعا »الحمدلله الذی لیس لقضائه دافع ...» که به ( یا رب یا رب یا رب ) مختوم می‌شود.» | |||
== سند دعا == | |||
دعای عرفه سند متصل ندارد و تنها در کتب روایی از روایان این دعا «بشر و بشیر» نام برده شده است و برخی در سند و انتساب آن به [[امام حسین (ع)]] مناقشاتی داشته‌اند، اما محتوای [[دعا خوانی (مناجات خوانی)|دعا]] از باب «تسامح در ادله سنن»<ref name=":02">ر ک: اوجبی، علی. مناجات الهیات حضرت امیر(علیه السلام). تهران: وزارت ارشاد. اول: 1378. ص28.</ref> مورد پذیرش واقع شده و گاهی مفهوم و محتوای حدیث به قدری با عظمت و مطابق اصول است که از سند بی‌نیاز می‌شود. بدیهی است که مضامین این نیایش در عالی‌ترین درجه حکمت و عرفان اسلامی را جز انبیای عظام و ائمه معصومین علیهم السلام نمی‌توانند بیان نمایند و بیشتر دعاهای موجود، از باب بی‌نظیر بودن در مضامین و معنا مورد وثوق قرار می‌گیرند.<ref name=":12">جعفری، محمدتقی. نیایش امام حسین در صحرای عرفات. تهران: نشر آثار علامه. چهارم: 1380ش. ص 29</ref> | |||
انتساب این دعا به امام حسین (ع) مشهور است و تمام علما در ایام مختلف به ویژه در روز عرفه به تلاوت آن اهتمام داشته‌اند و این دعا را از مواریث بزرگ [[اهل بیت النبی|اهل بیت]] و افتخار شیعه می‌دانند و همین را دلیلی بر صحت و اصالت آن می‌دانند.<ref>عمرانی، مسعود علوم قرآن و حدیث، مشکوه، بهار 1390 - شماره 110، ص6</ref> | |||
این دعا در بساری از کتب روایی و ادعیه از جمله اقبال الاعمال<ref>ابن طاووس، علی بن موسی. اقبال الاعمال، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه، دوم: 1409ق، ص:339</ref>، مصباح الزائر<ref>ابن طاووس، علی بن موسی، مصباح الزائر.</ref>، بلدالامین<ref>کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی. البلدالامین و الدرع الحصین. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات. اول:1418ق، ص114</ref>، بحالانوار<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. بحار الانوار. «به کوشش: جمعی از محققان»، ج95، بیروت: دار احیا التراث العربی، دوم: 1403ق. ص216</ref>، زاد المعاد<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. زاد المعاد-مفاتیج‌الجنان. «به کوشش: علاء‌الدین اعلمی». بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات. اول:1423ص. ص173</ref> نقل شده است. بنابراین این دعا توسط بزرگانی چون علامه مجلسی، سیدبن طاووس، کفعمی و... که از صاحب نظران به نام رجال و حدیث بوده و نزد علمای شیعه مقام برجسته‌ای دارند، نقل شده است که به عنوان مستندات قابل ذکر است. | |||
== محتوا == | |||
دعای عرفه دارای موضوعات متنوع از جمله خداشناسی، امام‌شناسی، راه‌شناسی، انسان‌شناسی و ... می باشد که با بیانی گویا از زبان امام حسین (ع) بیان شده است. با نگاه کلی به این دعا می‌توان مفاهیم آن را در دو عنوان کلی تقسیم‌بندی کرد: | |||
# شاخصه‌های اعتقادی | |||
# شاخصه‌های رفتاری | |||
امام حسین (ع) در این دعا محور سخنان خود را بر اصول اعتقادی و مفاهیم اخلاقی قرار داده و با تربیت نفس و خودشناسی در پی شناخت خدا و صفات الهی است.<ref>سیدکباری، علیرضا. سیری در دعای عرفه امام حسین(ع). قم: نشر زائر. دوم 1378.ص23</ref> در متن دعا امام حسین (ع) ضمن اظهار و معرفی باورهای خود در موضوعات مختلف اعتقادی، در مقام مخاطبه با خداوند، نسبت به عظمت و مقام کبریایی او اقرار می‌کند و در فرازهای بسیاری به توحید یکتایی خداوند و اثبات آن، ستایش خداوند با بیان صفات جلال و جمال او می‌پردازد و بعد از آن توصیف نبوت انبیای الهی، موضوع مهم دیگری است که در سراسر محتوای این دعا به چشم می‌خورد. | |||
امام حسین (ع) در این دعا با تقلید از مفاهیم قرآنی به بیان سخنان خود پرداخته و در توصیف قرآن کریم بر ویژگی‌هایی مانند جامعیت و نورانیت آن اشاره می‌کند. یکی دیگر از موضوعات مهمی که بیشترین فرازهای دعای عرفه را به خود اختصاص داده است مساله انسان‌شناسی و شناخت ابعاد پیچیده وجود انسان است، که امام انسان را از منظر عرفانی نگریسته و والاترین معارف انسانی را در قالب مناجات با خداوند بیان نموده‌اند. | |||
اما در بُعد رفتاری، حمد و ستایش در برابر عظمت خداوند، شمارش نعمت‌های الهی و شکرگذاری در برابر آنها از جمله موضوعاتی است که فراوان در این دعا یافت می‌شود. | |||
در میان فرازهای نورانی و متنوع دعای عرفه، به حجم گسترده‌ای از موضوعات برمی‌خوریم که وجه مشترک همه آنها طلب امور و مسائل مورد نیاز انسان در راه بندگی و رسیدن به خداوند است. [[حسین بن على (ع)|حسین بن علی (ع)]] در جای جای این دعا بعد از حمد و ستایش الهی از جمیع پندارهای اهل باطل و نیز شمارش تک تک نعمت‌های بیکران الهی، به طرح نیازها و حوائج خود در برابر خداوند می‌پردازد. | |||
== منبع == | |||
== پی‌نوشت == | |||
# مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال نجف، مطبعه الرضویه، ج10، بی نا، بی تا، ص174. / خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، ج4، بیروت، الطبعه‌الخامسه، 1413ق، ص227، 237 | |||
# مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال نجف، مطبعه الرضویه، ج10، بی نا، بی تا، ص174. | |||
# ر ک: اوجبی، علی. مناجات الهیات حضرت امیر(علیه السلام). تهران: وزارت ارشاد. اول: 1378. ص28. | |||
# جعفری، محمدتقی. نیایش امام حسین در صحرای عرفات. تهران: نشر آثار علامه. چهارم: 1380ش. ص 29. | |||
# عمرانی، مسعود علوم قرآن و حدیث، مشکوه، بهار 1390 - شماره 110، ص6. | |||
# ابن طاووس، علی بن موسی. اقبال الاعمال، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه، دوم: 1409ق، ص:339. | |||
# ابن طاووس، علی بن موسی، مصباح الزائر. | |||
# کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی. البلدالامین و الدرع الحصین. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات. اول:1418ق، ص114. | |||
# مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. بحار الانوار. «به کوشش: جمعی از محققان»، ج95، بیروت: دار احیا التراث العربی، دوم: 1403ق. ص216. | |||
# مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. زاد المعاد-مفاتیج‌الجنان. «به کوشش: علاء‌الدین اعلمی». بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات. اول:1423ص. ص173. | |||
# سیدکباری، علیرضا. سیری در دعای عرفه امام حسین(ع). قم: نشر زائر. دوم 1378.ص23. | |||
<div class="bbnasim printversion" style="border-top-left-radius:5px; border-top-right-radius:5px; border-bottom-right-radius:0; border-bottom-left-radius:0; font-size:120%; font-weight:bold; text-align:center; padding:1px; margin:0px; background-color:#E5DDCD; {{{|شکل بندی تیتر|}}}; ">{{{تیتر|}}}دعای عرفه امام حسین(ع)<div class="reflist4 printversion" style="float:both; max-height: 30em; overflow: auto; border:3px solid #{{#if:{{{رنگ حاشیه|}}}|{{{رنگ حاشیه}}}|DAC9B4}}; padding:0; border-top-left-radius:0; border-top-right-radius:0; border-bottom-right-radius:5px; border-bottom-left-radius:5px; " direction="ltr">{{Infobox | <div class="bbnasim printversion" style="border-top-left-radius:5px; border-top-right-radius:5px; border-bottom-right-radius:0; border-bottom-left-radius:0; font-size:120%; font-weight:bold; text-align:center; padding:1px; margin:0px; background-color:#E5DDCD; {{{|شکل بندی تیتر|}}}; ">{{{تیتر|}}}دعای عرفه امام حسین(ع)<div class="reflist4 printversion" style="float:both; max-height: 30em; overflow: auto; border:3px solid #{{#if:{{{رنگ حاشیه|}}}|{{{رنگ حاشیه}}}|DAC9B4}}; padding:0; border-top-left-radius:0; border-top-right-radius:0; border-bottom-right-radius:5px; border-bottom-left-radius:5px; " direction="ltr">{{Infobox | ||