تشت گذاری: تفاوت میان نسخه‌ها
T.ramezani (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ جعبه اطلاعات آئین ها | {{جعبه اطلاعات آئین ها | ||
| عنوان = تشت‌گذاری | | عنوان = تشت‌گذاری | ||
| تصویر1 = | | تصویر1 = آیین تشت گذاری.jpeg | ||
| زیرنویس1 = | | زیرنویس1 = | ||
| تصویر2 = | | تصویر2 = | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
}} | }} | ||
'''تشت‌گذاری یا تشت‌گردانی''' از مناسک و مراسم عزاداری | '''تشت‌گذاری یا تشت‌گردانی''' از مناسک و مراسم [[عزادارى|عزاداری]] عزاداری [[امام حسین(ع)]] در ایران، به‌ویژه در مناطق آذری‌نشین است. این آیین پیش از آغاز [[محرم]] در روزهای بیست و هفتم تا سی‌ام ذی‌الحجةو در مسجد و [[حسینیه]] برگزار می‌شود. در این مراسم عزاداران تشت‌های آب را که نمادی از رود [[فرات]] است با خود حمل می‌کنند و به درون مسجد می‌آورند. برخی این مناسک را برگرفته از رفتار سپاه [[حسین بن على (ع)|امام حسین(ع)]] در مقابله با سپاه [[حر بن یزید ریاحی|حر بن یزید]]، در 27 ذی‌الحجه می‌دانند که در آن حسین(ع) دستور داد آب مشک‌ها را داخل تشت‌هایی ریخته، سپاه حر و اسبان‌شان را سیراب کنند. | ||
==تاریخچه برگزاری تشت‌گذاری== | ==تاریخچه برگزاری تشت‌گذاری== | ||
سابقه تشت‌گذاری به دوران صفویه باز می‌گردد، وجود تشتی در مسجد بازار چاقوسازان اردبیل متعلق به دوران شاه عباس (1038ق) مؤید این مطلب است.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، 1395ش، ص330.</ref> در دوران قاجار این مراسم فقط در مسجد جامع اردبیل برگزار می‌شد؛ اما بعدها به دیگر محلات شهر و دیگر شهرهای ترک‌زبان گسترش یافت. در سال‌های اخیر در اکثر شهرهای آذربایجان و زنجان این مراسم برگزار می‌شود. برگزارکنندگان این مراسم، این آیین را نمادی از ایثار و فداکاری امام حسین(ع) و یارانش در سیراب کردن سپاه حر بن یزید ریاحی|حر ابن یزید ریاحی و اسب‌های آنها در روز 27 ذی الحجه سال 60ق<ref>مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، 1395ش، ص 330.</ref> و نمادی از فداکاری | سابقه تشت‌گذاری به دوران صفویه باز می‌گردد، وجود تشتی در مسجد بازار چاقوسازان اردبیل متعلق به دوران شاه عباس (1038ق) مؤید این مطلب است.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، 1395ش، ص330.</ref> در دوران قاجار این مراسم فقط در مسجد جامع اردبیل برگزار می‌شد؛ اما بعدها به دیگر محلات شهر و دیگر شهرهای ترک‌زبان گسترش یافت. در سال‌های اخیر در اکثر شهرهای آذربایجان و زنجان این مراسم برگزار می‌شود. برگزارکنندگان این مراسم، این آیین را نمادی از ایثار و فداکاری امام حسین(ع) و یارانش در سیراب کردن سپاه حر بن یزید ریاحی|حر ابن یزید ریاحی و اسب‌های آنها در روز 27 ذی الحجه سال 60ق<ref>مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، 1395ش، ص 330.</ref> و نمادی از فداکاری [[عباس ابن علی(ع)|عباس(ع)]] در آب آوردن برای زنان و کودکان در روز [[عاشورا]] می‌دانند.<ref>تاریخچه آیین تشت گذاری؛ مشرق نیوز.</ref> | ||
==زمان و شیوه برگزاری== | ==زمان و شیوه برگزاری== | ||
[[en:Basin-placing]] | [[en:Basin-placing]] | ||
< | تشت‌گذاری هر سال پیش از [[محرم]] و بین روزهای 27 تا 30 ذی‌الحجة برگذار می‌شود.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ص329.</ref> در تشت‌گذاری، تشت‌های مخصوصی با احترام توسط بزرگان و ریش‌سفیدان وارد مساجد و حسینیه ها می‌شود. سپس دعای تشت‌گذاری که عباراتی فارسی و ترکی و عربی است خوانده شده و تشت‌ها را از آب پر می‌کنند. در این مراسم نوحه‌های مربوط به عزای حسینی خوانده شده و عملا مراسم عزاداری حسین(ع) آغاز می‌شود. مردم دست در آب تشت‌ها می‌زنند و آن را نوعی [[بیعت]] با [[حسین|حسین(ع)]] می‌دانند؛ سپس از این آب به عنوان تبرک می‌برند.<ref>فرهنگ عاشورا؛ ص 272.</ref> در مساجد اردبیل، از سده‌های پیش، جایی برای قرار دادن تشت‌ها وجود داشته است. | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
| خط ۷۲: | خط ۳۲: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، 1376ش. | |||
* مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، خیمه، تهران، 1395ش. | *محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، 1376ش. | ||
*مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، خیمه، تهران، 1395ش. | |||
*[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/81361 تاریخچه آیین تشت گذاری؛ مشرق نیوز] | *[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/81361 تاریخچه آیین تشت گذاری؛ مشرق نیوز] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
<references />{{مراسم و آیین های عزاداری}} | |||
[[رده:مراسم‌ها]] | |||
[[رده:مراسم‌ها در ماه محرم]] | |||
[[رده: | [[رده:آئین‌ها و مراسم]] | ||
[[رده: | [[رده:آیین‌ها در ماه محرم]] | ||
[[رده: | [[رده:آیین‌ها]] | ||
[[رده:آیین عزاداری]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۴
| تشت‌گذاری | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات آئین | |
| زمان‌برگزاری: | 27 تا 30 ذی‌الحجة |
| مکان برگزاری: | مساجد |
| گستره جغرافیایی: | اردبیل، آذربایجان شرقی |
| منشأ تاریخی: | صفویان |
| اشیاء و نمادها: | تشت (نماد رود فرات) |
| وجه نمادین: | نمادی از ایثار امام حسین(ع) و یارانش در سیراب کردن سپاه حر ابن یزید ریاحی و اسب‌های آنها |
| اوراد و اشعار: | نوحه‌های عزاداری محرم به زبان‌های ترکی و فارسی |
تشت‌گذاری یا تشت‌گردانی از مناسک و مراسم عزاداری عزاداری امام حسین(ع) در ایران، به‌ویژه در مناطق آذری‌نشین است. این آیین پیش از آغاز محرم در روزهای بیست و هفتم تا سی‌ام ذی‌الحجةو در مسجد و حسینیه برگزار می‌شود. در این مراسم عزاداران تشت‌های آب را که نمادی از رود فرات است با خود حمل می‌کنند و به درون مسجد می‌آورند. برخی این مناسک را برگرفته از رفتار سپاه امام حسین(ع) در مقابله با سپاه حر بن یزید، در 27 ذی‌الحجه می‌دانند که در آن حسین(ع) دستور داد آب مشک‌ها را داخل تشت‌هایی ریخته، سپاه حر و اسبان‌شان را سیراب کنند.
تاریخچه برگزاری تشت‌گذاری[ویرایش | ویرایش مبدأ]
سابقه تشت‌گذاری به دوران صفویه باز می‌گردد، وجود تشتی در مسجد بازار چاقوسازان اردبیل متعلق به دوران شاه عباس (1038ق) مؤید این مطلب است.[۱] در دوران قاجار این مراسم فقط در مسجد جامع اردبیل برگزار می‌شد؛ اما بعدها به دیگر محلات شهر و دیگر شهرهای ترک‌زبان گسترش یافت. در سال‌های اخیر در اکثر شهرهای آذربایجان و زنجان این مراسم برگزار می‌شود. برگزارکنندگان این مراسم، این آیین را نمادی از ایثار و فداکاری امام حسین(ع) و یارانش در سیراب کردن سپاه حر بن یزید ریاحی|حر ابن یزید ریاحی و اسب‌های آنها در روز 27 ذی الحجه سال 60ق[۲] و نمادی از فداکاری عباس(ع) در آب آوردن برای زنان و کودکان در روز عاشورا می‌دانند.[۳]
زمان و شیوه برگزاری[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تشت‌گذاری هر سال پیش از محرم و بین روزهای 27 تا 30 ذی‌الحجة برگذار می‌شود.[۴] در تشت‌گذاری، تشت‌های مخصوصی با احترام توسط بزرگان و ریش‌سفیدان وارد مساجد و حسینیه ها می‌شود. سپس دعای تشت‌گذاری که عباراتی فارسی و ترکی و عربی است خوانده شده و تشت‌ها را از آب پر می‌کنند. در این مراسم نوحه‌های مربوط به عزای حسینی خوانده شده و عملا مراسم عزاداری حسین(ع) آغاز می‌شود. مردم دست در آب تشت‌ها می‌زنند و آن را نوعی بیعت با حسین(ع) می‌دانند؛ سپس از این آب به عنوان تبرک می‌برند.[۵] در مساجد اردبیل، از سده‌های پیش، جایی برای قرار دادن تشت‌ها وجود داشته است.
پیوند به بیرون[ویرایش | ویرایش مبدأ]
منبع مقاله: دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، 1376ش.
- مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، خیمه، تهران، 1395ش.
- تاریخچه آیین تشت گذاری؛ مشرق نیوز