تشت‌گذاری: تفاوت میان نسخه‌ها
T.ramezani (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ جعبه اطلاعات آئین ها | {{جعبه اطلاعات آئین ها | ||
| عنوان = تشت‌گذاری | | عنوان = تشت‌گذاری | ||
| تصویر1 = آیین تشت گذاری.jpeg | | تصویر1 = آیین تشت گذاری.jpeg | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| زیرنویس2 = | | زیرنویس2 = | ||
| اطلاعات آئین = اطلاعات آئین | | اطلاعات آئین = اطلاعات آئین | ||
| زمان برگزاری = | | زمان برگزاری = ۲۷ تا ۳۰ ذی‌الحجة|ذی‌الحجه | ||
| مکان برگزاری = مساجد | | مکان برگزاری = مساجد | ||
| گستره جغرافیایی = اردبیل، آذربایجان شرقی | | گستره جغرافیایی = اردبیل، آذربایجان شرقی | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
'''تشت‌گذاری یا تشت‌گردانی''' از مناسک و مراسم | '''تشت‌گذاری یا تشت‌گردانی''' از مناسک و مراسم [[عزادارى|عزاداری]] [[امام حسین(ع)]] در ایران، به‌ویژه در مناطق آذری‌نشین است. این آیین پیش از آغاز [[محرم]] در روزهای بیست و هفتم تا سی‌ام ذی‌الحجة|ذی‌الحجه و در مساجد و [[حسینیه|حسینیه‌ها]] برگزار می‌شود. در این مراسم عزاداران تشت‌های آب را که نمادی از رود [[فرات]] است با خود حمل می‌کنند و به درون مسجد می‌آورند. برخی این منسک را برگرفته از رفتار سپاه [[حسین|امام حسین(ع)]] در مقابله با سپاه [[حر بن یزید ریاحی|حر بن یزید]]، در ۲۷ ذی‌الحجه می‌دانند که در آن حسین(ع) دستور داد آب مشک‌ها را داخل تشت‌هایی ریخته، سپاه حر و اسبان‌شان را سیراب کنند. | ||
==تاریخچه برگزاری تشت‌گذاری== | ==تاریخچه برگزاری تشت‌گذاری== | ||
سابقه تشت‌گذاری به دوران | سابقه تشت‌گذاری به دوران صفویه باز می‌گردد، وجود تشتی در مسجد بازار چاقوسازان [[اردبیل]]، متعلق به دوران شاه عباس (۱۰۳۸ ق) مؤید این مطلب است.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ ش، ص۳۳۰.</ref> در دوران قاجار این مراسم فقط در مسجد جامع اردبیل برگزار می‌شد اما بعدها به دیگر محلات شهر و دیگر شهرهای ترک‌زبان گسترش یافت. در سال‌های اخیر در اکثر شهرهای آذربایجان و زنجان این مراسم برگزار می‌شود. برگزارکنندگان این مراسم، این آیین را نمادی از ایثار و فداکاری امام حسین(ع) و یارانش در سیراب کردن سپاه [[حر بن یزید ریاحی|حر ابن یزید ریاحی]] و اسب‌های آنها در روز ۲۷ ذی الحجه سال ۶۰ ق<ref>مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص ۳۳۰.</ref> و نمادی از فداکاری [[حضرت عباس علیه السلام|عباس(ع)]] در آب آوردن برای زنان و کودکان در [[روز عاشورا]] می‌دانند.<ref>تاریخچه آیین تشت گذاری؛ مشرق نیوز.</ref> | ||
==زمان و شیوه برگزاری== | ==زمان و شیوه برگزاری== | ||
تشت‌گذاری هر سال پیش از محرم و بین روزهای | تشت‌گذاری هر سال پیش از محرم و بین روزهای ۲۷ تا ۳۰ ذی‌الحجه برگزار می‌شود.<ref>مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ص۳۲۹.</ref> در تشت‌گذاری، تشت‌های مخصوصی با احترام توسط بزرگان و ریش‌سفیدان وارد مساجد و [[حسینیه]]ها می‌شود. سپس دعای تشت‌گذاری که عباراتی فارسی و ترکی و عربی است خوانده شده و تشت‌ها را از آب پر می‌کنند. در این مراسم نوحه‌های مربوط به عزای حسینی خوانده شده و عملا مراسم عزاداری حسین(ع) آغاز می‌شود. مردم دست در آب تشت‌ها می‌زنند و آن را نوعی [[بیعت]] با حسین(ع) می‌دانند؛ سپس از این آب به عنوان تبرک می‌برند.<ref>فرهنگ عاشورا؛ ص ۲۷۲.</ref> در مساجد اردبیل، از سده‌های پیش، جایی برای قرار دادن تشت‌ها وجود داشته است. | ||
==منابع== | |||
== | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=559291&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، ۱۳۷۶ ش.] | ||
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4167120&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، خیمه، تهران، ۱۳۹۵ش.] | |||
== | |||
* مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، خیمه، تهران، | |||
*[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/81361 تاریخچه آیین تشت گذاری؛ مشرق نیوز] | *[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/81361 تاریخچه آیین تشت گذاری؛ مشرق نیوز] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
<references /> | |||
[[رده:آیین‌ها در ماه محرم]] | |||
[[ | [[رده:آیین‌ها]] | ||
[[رده:مراسم‌ها در ماه محرم]] | |||
[[رده:مراسم‌ها]] | |||
[[رده: | |||
[[رده: | |||
[[رده: | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۲۴
| تشت‌گذاری | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات آئین | |
| زمان‌برگزاری: | ۲۷ تا ۳۰ ذی‌الحجة |
| مکان برگزاری: | مساجد |
| گستره جغرافیایی: | اردبیل، آذربایجان شرقی |
| منشأ تاریخی: | صفویان |
| اشیاء و نمادها: | تشت (نماد رود فرات) |
| وجه نمادین: | نمادی از ایثار امام حسین(ع) و یارانش در سیراب کردن سپاه حر ابن یزید ریاحی و اسب‌های آنها |
| اوراد و اشعار: | نوحه‌های عزاداری محرم به زبان‌های ترکی و فارسی |
تشت‌گذاری یا تشت‌گردانی از مناسک و مراسم عزاداری امام حسین(ع) در ایران، به‌ویژه در مناطق آذری‌نشین است. این آیین پیش از آغاز محرم در روزهای بیست و هفتم تا سی‌ام ذی‌الحجة|ذی‌الحجه و در مساجد و حسینیه‌ها برگزار می‌شود. در این مراسم عزاداران تشت‌های آب را که نمادی از رود فرات است با خود حمل می‌کنند و به درون مسجد می‌آورند. برخی این منسک را برگرفته از رفتار سپاه امام حسین(ع) در مقابله با سپاه حر بن یزید، در ۲۷ ذی‌الحجه می‌دانند که در آن حسین(ع) دستور داد آب مشک‌ها را داخل تشت‌هایی ریخته، سپاه حر و اسبان‌شان را سیراب کنند.
تاریخچه برگزاری تشت‌گذاری[ویرایش | ویرایش مبدأ]
سابقه تشت‌گذاری به دوران صفویه باز می‌گردد، وجود تشتی در مسجد بازار چاقوسازان اردبیل، متعلق به دوران شاه عباس (۱۰۳۸ ق) مؤید این مطلب است.[۱] در دوران قاجار این مراسم فقط در مسجد جامع اردبیل برگزار می‌شد اما بعدها به دیگر محلات شهر و دیگر شهرهای ترک‌زبان گسترش یافت. در سال‌های اخیر در اکثر شهرهای آذربایجان و زنجان این مراسم برگزار می‌شود. برگزارکنندگان این مراسم، این آیین را نمادی از ایثار و فداکاری امام حسین(ع) و یارانش در سیراب کردن سپاه حر ابن یزید ریاحی و اسب‌های آنها در روز ۲۷ ذی الحجه سال ۶۰ ق[۲] و نمادی از فداکاری عباس(ع) در آب آوردن برای زنان و کودکان در روز عاشورا می‌دانند.[۳]
زمان و شیوه برگزاری[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تشت‌گذاری هر سال پیش از محرم و بین روزهای ۲۷ تا ۳۰ ذی‌الحجه برگزار می‌شود.[۴] در تشت‌گذاری، تشت‌های مخصوصی با احترام توسط بزرگان و ریش‌سفیدان وارد مساجد و حسینیه‌ها می‌شود. سپس دعای تشت‌گذاری که عباراتی فارسی و ترکی و عربی است خوانده شده و تشت‌ها را از آب پر می‌کنند. در این مراسم نوحه‌های مربوط به عزای حسینی خوانده شده و عملا مراسم عزاداری حسین(ع) آغاز می‌شود. مردم دست در آب تشت‌ها می‌زنند و آن را نوعی بیعت با حسین(ع) می‌دانند؛ سپس از این آب به عنوان تبرک می‌برند.[۵] در مساجد اردبیل، از سده‌های پیش، جایی برای قرار دادن تشت‌ها وجود داشته است.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، ۱۳۷۶ ش.
- مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، خیمه، تهران، ۱۳۹۵ش.
- تاریخچه آیین تشت گذاری؛ مشرق نیوز