اسدی طوسی‌: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
ابو نصر علی بن احمد طوسی، شاعر و حماسه سرای ایرانی قرن پنجم ه ق. است. ولادت او در اواخر قرن چهارم یا اوایل قرن پنجم در طوس صورت گرفته است. «اسدی» لقب و تخلّص شعری شاعر می‌باشد. دوره‌ی بلوغ او در شاعری مصادف با انقلابات خراسان و غلبه‌ی سلجوقیان بر آن دیار و برافتادن حکومت غزنویان از آن ناحیه بود. ناگزیر وی خراسان را ترک و به مغرب ایران روی نهاد و در آذربایجان اقامت گزید. در آنجا با امیر ابو دلف پادشاه نخجوان و شجاع الدّوله ابو شجاع منوچهر بن شاوور از پادشاهان شدادی ارتباط یافت. اسدی از گویندگان قوی طبع و باریک‌اندیش و ژرف بین ایران است. زیرا پس از اینکه فردوسی داستان‌سرایی را به آخرین درجه کمال رسانید، اسدی به داستان‌سرایی و نظم داستانی که از بسیاری جهات به شاهنامه نزدیک است گرایش پیدا کرد. اما او به مدد وسعت فکر و طبع ورزیده، دری تازه به روی سخن‌سرایان گشود و طرزی نوین را بنیان نهاد به طوری که می‌توان او را در صف گویندگان بزرگ و استادان بلند مرتبه قرار داد.
'''اسدی طوسی'''، شاعر و حماسه سرای ایرانی قرن پنجم هجری قمری است.
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = اسدی طوسی
| تصویر                  = اسدی طوسی.jpg
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی              = ابو نصر علی بن احمد طوسی
| زمینه فعالیت          =
| ملیت                  =ایرانی  
| تاریخ تولد            = اوایل قرن پنجم
| محل تولد                = طوس
| والدین                = 
| تاریخ مرگ              =۴۶۵ ه. ش
| محل مرگ                =
| علت مرگ                =
| محل زندگی              =
| مختصات محل زندگی        =
| مدفن                  =
|مذهب                  =
|در زمان حکومت          =
|اتفاقات مهم            =
| نام دیگر              =
|لقب                    =
|بنیانگذار              =
| پیشه                  =
| سال‌های نویسندگی        =
|سبک نوشتاری            =
|کتاب‌ها                = گرشاسب نامه، مناظرات و فرهنگ لغات یا لغت فرس
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار            =
|تخلص                    =اسدی
|فیلم ساخته بر اساس اثر=
| همسر                    =
| شریک زندگی            =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                  =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت              =
| تأثیرگذاشته بر        =
| تأثیرپذیرفته از        =
| وب‌گاه                  =
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}
==زندگینامه==
ابونصر علی بن احمد طوسی معروف به اسدی طوسی در اواخر قرن چهارم یا اوایل قرن پنجم در طوس به دنیا آمد. «اسدی» لقب و تخلّص شعری شاعر می‌باشد. دوره‌ی بلوغ او در شاعری مصادف با انقلاب خراسان و غلبه‌ی سلجوقیان بر آن دیار و برافتادن حکومت غزنویان از آن ناحیه بود. ناگزیر وی خراسان را ترک و به مغرب ایران روی نهاد و در آذربایجان اقامت گزید. در آنجا با «امیر ابودلف» پادشاه نخجوان و «شجاع‌الدّوله ابوشجاع منوچهر بن شاوور» از پادشاهان شدادی ارتباط یافت. اسدی از شاعران قوی طبع، باریک‌اندیش و ژرف‌بین ایران است. زیرا پس از اینکه فردوسی داستان‌سرایی را به آخرین درجه کمال رسانید، اسدی به داستان‌سرایی و نظم داستانی که از بسیاری جهات به شاهنامه نزدیک است، گرایش پیدا کرد. اما او به مدد وسعت فکر و طبع ورزیده، دری تازه به روی سخن‌سرایان گشود و طرزی نوین را بنیان نهاد به طوری که می‌توان او را در صف شاعران بزرگ و استادان بلند مرتبه قرار داد.


اسدی از علمای لغت بود و در این فن تبحّر داشت. بسیاری از دواوین گذشتگان را خوانده و نوادر لغات را به دست آورده و گاهی همانها را در اشعار خود به کار برده است و بدین سبب کتاب «گرشاسب نامه» وی در بردارنده تعداد کثیری از لغات فارسی است که بالفعل مهجور بوده است. اسدی از علوم عربیّت و نظم و نثر عربی اطلاع کامل دارد. هم چنین در ریاضی به خصوص فلسفه الهی دست داشته و غالب اشعارش را تحت تأثیر این معلومات سروده است. آثار او عبارتند از:
اسدی از علمای لغت بود و در این فن تبحّر داشت. بسیاری از دیوانهای گذشتگان را خوانده و نوادر لغات را به دست آورده و گاهی همانها را در اشعار خود به کار برده است و بدین سبب کتاب «گرشاسب نامه» وی در بردارنده تعداد کثیری از لغات فارسی است که بالفعل مهجور مانده اند. اسدی از علوم عربیّت و نظم و نثر عربی اطلاع کامل داشت. هم چنین در ریاضی به خصوص فلسفه الهی دستی داشته و غالب اشعارش را تحت تأثیر این معلومات سروده است.


1- «گرشاسب نامه» که به سال 458 هجری به نظم در آورده است.  
وفات اسدی به نقل هدایت به سال ۴۶۵ ه.ق اتفاق افتاده است. <ref>مجمع الفصحاء؛ ج 1، ص ۱۰۷. مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۶۰۹ و۶۱۰. سخن و سخنوران؛ ج ۲، ص ۷۳-۹۷. لغت نامه دهخدا.</ref>
==آثار==
آثار او عبارتند از:


2- «مناظرات» که شامل قصایدی در مناظره بین دو چیز یا دو کس مانند شب و روز، مغ و مسلمان، آسمان و زمین، و نیزه و کمان. مناظرات او به غایت نیکو است و ظاهرا در اشعار بعد از اسلام سابقه نداشته است.
1- «گرشاسب نامه» که به سال ۴۵۸ ه. ق به نظم در آورده است.  


3- «فرهنگ لغات» یا لغت فرس این کتاب به جهت دقت حدود و صحت تفسیر بهترین کتاب لغت و نیز قدیمی‌ترین فرهنگ موجود زبان فارسی است.
2- «مناظرات» که شامل قصایدی در مناظره بین دو چیز یا دو کس مانند شب و روز، مغ و مسلمان، آسمان و زمین و نیزه و کمان. مناظرات او به غایت نیکو است و ظاهرا در اشعار بعد از اسلام سابقه نداشته است.
وفات اسدی به نقل هدایت به سال 465 ه ق. اتفاق افتاده است. <ref>مجمع الفصحاء؛ ج 1، ص 107. مجالس المؤمنین؛ ج 2، ص 609 و 610. سخن و سخنوران؛ ج 2، ص 73- 97. لغت نامه دهخدا.</ref>


3- «فرهنگ لغات» یا «لغت فرس» این کتاب به جهت دقت حدود و صحت تفسیر، بهترین کتاب لغت و نیز قدیمی‌ترین فرهنگ موجود زبان فارسی است.


'''نعت رسول اللّه (ص) و اهل بیت او (ع):'''
==اشعار==


===نعت رسول اللّه(ص) و اهل بیت او(ع)===
{{شعر}}
{{شعر}}
}}ب| ثنا باد بر جان پیغمبرش‌|محمّد فرستاده‌ی رهبرش }}


}}ب| که بد بر درِ دین ایزد کلید|جهان یکسر از بهر او شد پدید }}
{{ب| ثنا باد بر جان پیغمبرش‌|محمّد فرستاده‌ی رهبرش }}


}}ب| بدو داد دادار پیغام خویش‌|بپیوست با نام او نام خویش }}
{{ب| که بد بر درِ دین ایزد کلید|جهان یکسر از بهر او شد پدید }}


}}ب| ز پیغمبران او پسین بد درست‌|و لیکن شود زنده زایشان نخست }}
{{ب| بدو داد دادار پیغام خویش‌|بپیوست با نام او نام خویش }}


}}ب| یکی تن بدو خلق چندین هزار|برون آمد و کرد دین شکار }}
{{ب| ز پیغمبران او پسین بد درست‌|و لیکن شود زنده زایشان نخست }}


}}ب| ببرد از همه گوی پیغمبری‌|که با او کسی را نبد همسری  }}
{{ب| یکی تن بدو خلق چندین هزار|برون آمد و کرد دین شکار }}


}}ب| خبر زان چه بگذشت ازو در جهان‌|کجا راست آید به صد داستان }}
{{ب| ببرد از همه گوی پیغمبری‌|که با او کسی را نبد همسری  }}


}}ب| به یک چشم زد از دل سنگ سخت‌|به معجز برآورد نوبر درخت }}
{{ب| خبر زان چه بگذشت ازو در جهان‌|کجا راست آید به صد داستان }}


}}ب| دل دنیی از دیو بی بیم کرد|مه آسمان را بدو نیم کرد  }}
{{ب| به یک چشم زد از دل سنگ سخت‌|به معجز برآورد نوبر درخت }}


}}ب| ز هامون به چرخ برین شد سوار|سخن گفت بر عرش با کردگار }}
{{ب| دل دنیی از دیو بی بیم کرد|مه آسمان را بدو نیم کرد }}


}}ب| گه رستخیز آب کوثر و راست‌|لوا و شفاعت سراسر و راست }}
{{ب| ز هامون به چرخ برین شد سوار|سخن گفت بر عرش با کردگار }}


}}ب| بر اندامش ایزد یکایک فزود|هنرهاش را بر هنر بر فزود }}
{{ب| گه رستخیز آب کوثر و راست‌|لوا و شفاعت سراسر و راست  }}


}}ب| ورا بود رفتن به یک دم ز جای‌|به درگاه سلطان هر دو سرای  }}
{{ب| بر اندامش ایزد یکایک فزود|هنرهاش را بر هنر بر فزود }}


}}ب| ببرد از فرشته جدا پایگاه‌|بر قاب قوسین یزدانش راه }}
{{ب| ورا بود رفتن به یک دم ز جای‌|به درگاه سلطان هر دو سرای }}


}}ب| سرافیل هم رازش و هم نشست‌|براق اسب و جبریل فرمان برست }}
{{ب| ببرد از فرشته جدا پایگاه‌|بر قاب قوسین یزدانش راه  }}


}}ب| همی دونش بر عرش آمد قیام‌|شده معجز او را ز ایزد پیام  }}
{{ب| سرافیل هم رازش و هم نشست‌|براق اسب و جبریل فرمان برست }}


}}ب| به چندین بزرگی جهان دار راست‌|بدو داد پاک آن چنان کو بخواست }}
{{ب| همی دونش بر عرش آمد قیام‌|شده معجز او را ز ایزد پیام  }}


}}ب| نمود آنچه بایست هر خوب و زشت‌|ره دوزخ و راه خرّم بهشت }}
{{ب| به چندین بزرگی جهان دار راست‌|بدو داد پاک آن چنان کو بخواست }}


}}ب| چنان کرد دین را به شمشیر تیز|که باشد همی تا گهِ رستخیز }}
{{ب| نمود آنچه بایست هر خوب و زشت‌|ره دوزخ و راه خرّم بهشت }}


}}ب| ز یزدان و از ما هزاران درود|مر او را و یارانش را برفزود }}
{{ب| چنان کرد دین را به شمشیر تیز|که باشد همی تا گهِ رستخیز }}


}}ب| کدامست یارش شناسی به نام‌|گزیده بهر کس ز دانش تمام }}
{{ب| ز یزدان و از ما هزاران درود|مر او را و یارانش را برفزود }}


}}ب| به تیغش شده داد و دین آشکار|که خوانند ورا شیر پروردگار }}
{{ب| کدامست یارش شناسی به نام‌|گزیده بهر کس ز دانش تمام }}


}}ب| علی و بتول و حسین و حسن‌|همی نگذرانیم از ایشان سخن  }}
{{ب| به تیغش شده داد و دین آشکار|که خوانند ورا شیر پروردگار }}
 
{{ب| علی و بتول و [[حسین]] و حسن‌|همی نگذرانیم از ایشان سخن  }}
 
{{ب| نداریم با دیگران هیچ کار|به مهر علی بگذران روزگار <ref>مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۶۱۲.</ref> }}


}}ب| نداریم با دیگران هیچ کار|به مهر علی بگذران روزگار <ref>مجالس المؤمنین؛ ج 2، ص 612.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


خط ۶۶: خط ۱۲۰:
==منابع==
==منابع==


دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 731-732.
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۷۳۱-۷۳۲.]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
خط ۷۳: خط ۱۲۷:
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران متقدم]]
[[رده:شاعران متقدم]]
<references />{{شاعران}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۲۲

اسدی طوسی، شاعر و حماسه سرای ایرانی قرن پنجم هجری قمری است.

اسدی طوسی
اسدی طوسی.jpg
نام اصلی ابو نصر علی بن احمد طوسی
زادروز اوایل قرن پنجم
طوس
مرگ ۴۶۵ ه. ش
ملیت ایرانی
کتاب‌ها گرشاسب نامه، مناظرات و فرهنگ لغات یا لغت فرس
تخلص اسدی

زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ابونصر علی بن احمد طوسی معروف به اسدی طوسی در اواخر قرن چهارم یا اوایل قرن پنجم در طوس به دنیا آمد. «اسدی» لقب و تخلّص شعری شاعر می‌باشد. دوره‌ی بلوغ او در شاعری مصادف با انقلاب خراسان و غلبه‌ی سلجوقیان بر آن دیار و برافتادن حکومت غزنویان از آن ناحیه بود. ناگزیر وی خراسان را ترک و به مغرب ایران روی نهاد و در آذربایجان اقامت گزید. در آنجا با «امیر ابودلف» پادشاه نخجوان و «شجاع‌الدّوله ابوشجاع منوچهر بن شاوور» از پادشاهان شدادی ارتباط یافت. اسدی از شاعران قوی طبع، باریک‌اندیش و ژرف‌بین ایران است. زیرا پس از اینکه فردوسی داستان‌سرایی را به آخرین درجه کمال رسانید، اسدی به داستان‌سرایی و نظم داستانی که از بسیاری جهات به شاهنامه نزدیک است، گرایش پیدا کرد. اما او به مدد وسعت فکر و طبع ورزیده، دری تازه به روی سخن‌سرایان گشود و طرزی نوین را بنیان نهاد به طوری که می‌توان او را در صف شاعران بزرگ و استادان بلند مرتبه قرار داد.

اسدی از علمای لغت بود و در این فن تبحّر داشت. بسیاری از دیوانهای گذشتگان را خوانده و نوادر لغات را به دست آورده و گاهی همانها را در اشعار خود به کار برده است و بدین سبب کتاب «گرشاسب نامه» وی در بردارنده تعداد کثیری از لغات فارسی است که بالفعل مهجور مانده اند. اسدی از علوم عربیّت و نظم و نثر عربی اطلاع کامل داشت. هم چنین در ریاضی به خصوص فلسفه الهی دستی داشته و غالب اشعارش را تحت تأثیر این معلومات سروده است.

وفات اسدی به نقل هدایت به سال ۴۶۵ ه.ق اتفاق افتاده است. [۱]

آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آثار او عبارتند از:

1- «گرشاسب نامه» که به سال ۴۵۸ ه. ق به نظم در آورده است.

2- «مناظرات» که شامل قصایدی در مناظره بین دو چیز یا دو کس مانند شب و روز، مغ و مسلمان، آسمان و زمین و نیزه و کمان. مناظرات او به غایت نیکو است و ظاهرا در اشعار بعد از اسلام سابقه نداشته است.

3- «فرهنگ لغات» یا «لغت فرس» این کتاب به جهت دقت حدود و صحت تفسیر، بهترین کتاب لغت و نیز قدیمی‌ترین فرهنگ موجود زبان فارسی است.

اشعار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نعت رسول اللّه(ص) و اهل بیت او(ع)[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ثنا باد بر جان پیغمبرش‌ محمّد فرستاده‌ی رهبرش
که بد بر درِ دین ایزد کلید جهان یکسر از بهر او شد پدید
بدو داد دادار پیغام خویش‌ بپیوست با نام او نام خویش
ز پیغمبران او پسین بد درست‌ و لیکن شود زنده زایشان نخست
یکی تن بدو خلق چندین هزار برون آمد و کرد دین شکار
ببرد از همه گوی پیغمبری‌ که با او کسی را نبد همسری
خبر زان چه بگذشت ازو در جهان‌ کجا راست آید به صد داستان
به یک چشم زد از دل سنگ سخت‌ به معجز برآورد نوبر درخت
دل دنیی از دیو بی بیم کرد مه آسمان را بدو نیم کرد
ز هامون به چرخ برین شد سوار سخن گفت بر عرش با کردگار
گه رستخیز آب کوثر و راست‌ لوا و شفاعت سراسر و راست
بر اندامش ایزد یکایک فزود هنرهاش را بر هنر بر فزود
ورا بود رفتن به یک دم ز جای‌ به درگاه سلطان هر دو سرای
ببرد از فرشته جدا پایگاه‌ بر قاب قوسین یزدانش راه
سرافیل هم رازش و هم نشست‌ براق اسب و جبریل فرمان برست
همی دونش بر عرش آمد قیام‌ شده معجز او را ز ایزد پیام
به چندین بزرگی جهان دار راست‌ بدو داد پاک آن چنان کو بخواست
نمود آنچه بایست هر خوب و زشت‌ ره دوزخ و راه خرّم بهشت
چنان کرد دین را به شمشیر تیز که باشد همی تا گهِ رستخیز
ز یزدان و از ما هزاران درود مر او را و یارانش را برفزود
کدامست یارش شناسی به نام‌ گزیده بهر کس ز دانش تمام
به تیغش شده داد و دین آشکار که خوانند ورا شیر پروردگار
علی و بتول و حسین و حسن‌ همی نگذرانیم از ایشان سخن
نداریم با دیگران هیچ کار به مهر علی بگذران روزگار [۲]


منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پی نوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ مجمع الفصحاء؛ ج 1، ص ۱۰۷. مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۶۰۹ و۶۱۰. سخن و سخنوران؛ ج ۲، ص ۷۳-۹۷. لغت نامه دهخدا.
  2. ↑ مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۶۱۲.
برگرفته از «https://fa.wikihussain.com/index.php?title=اسدی_طوسی‌&oldid=35973»