بیدل دهلوی‌: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''ابو المعالی، میرزا عبد القادر بن عبد الخالق جغتایی لاهوری''' '''یا عظیم آبادی'''، عارف و شاعر هندی قرن دوازدهم هجری است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
'''بیدل دهلوی''' (۱۰۵۴ ه.ق-۱۱۳۳ ه. ق) عارف و شاعر هندی قرن دوازدهم هجری است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = بیدل دهلوی
| نام                    = بیدل دهلوی
| تصویر                  =  
| تصویر                  =بیدل دهلوی.jpg
| توضیح تصویر            =  
| توضیح تصویر            =  
| نام اصلی              = ابولمعالی، میرزا عبدالقادر بن عبد الخالق جغتایی لاهوری یا عظیم آبادی
| نام اصلی              = ابوالمعالی، میرزا عبدالقادر بن عبدالخالق جغتایی لاهوری یا عظیم آبادی
| زمینه فعالیت          =  
| زمینه فعالیت          =  
| ملیت                  =  
| ملیت                  =  
| تاریخ تولد            = سال 1054 ه. ق.
| تاریخ تولد            = سال ۱۰۵۴ ه. ق
| محل تولد                = عظیم آباد هند
| محل تولد                = عظیم آباد هند
| والدین                =   
| والدین                =   
| تاریخ مرگ              = سال 1133 ه. ق.
| تاریخ مرگ              = سال ۱۱۳۳ ه. ق
| محل مرگ                = شاه جهان آباد
| محل مرگ                = شاه جهان آباد
| علت مرگ                =  
| علت مرگ                =  
خط ۲۴: خط ۲۴:
| سال‌های نویسندگی        =  
| سال‌های نویسندگی        =  
|سبک نوشتاری            =
|سبک نوشتاری            =
|کتاب‌ها                =
|کتاب‌ها                =«دیوان بیدل»، «مثنوی عرفان»، «مثنوی معرفت»، «طلسم حیرت» و «محیط اعظم»، «رقعات»، «چهار عنصر» و «نکات»
|مقاله‌ها                =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|نمایشنامه‌ها            =
خط ۴۸: خط ۴۸:


==زندگینامه==
==زندگینامه==
ابولمعالی متخلص به «بیدل»، از ترکان جغتایی بوده که در سال 1054 ه ق. در عظیم آباد هند متولد شد و از ترکان «جغتایی برلاس» بود اما در هندوستان متولد و رشد و نمو و تربیت یافت و بیشتر عمرش در دهلی بود و به این جهت به دهلوی مشهور شد. او بیشتر عمر خود را در شاه جهان آباد به عزلت و آزادی می‌گذراند و سرگرم تفکّرات عارفانه و ایجاد آثار منظوم و منثور خود بود. او در سال 1079 ه ق. به خدمت محمّد اعظم بن اورنگ زیپ پیوست. سپس به سیاحت پرداخت و سرانجام در 1096 ه ق. در دهلی سکنی گزید و نزد آصف جاه اول (نظام حیدرآباد) تقرب داشت. بیدل در افغانستان و قسمتی از ترکستان چین و تاجیکستان و ازبکستان محبوبیّت بسیار دارد. هم اکنون در دانشکده ادبیات دانشگاه کابل کرسی «بیدل شناسی» دایر است.
میرزا عبدالقادر بن عبدالخالق جغتایی لاهوری یا عظیم آبادی ابوالمعالی متخلص به «بیدل» از ترکان جغتایی بود که در سال ۱۰۵۴ ه. ق در عظیم آباد هند متولد شد. وی از ترکان «جغتایی برلاس» بود اما در هندوستان متولد و رشد و نمو و تربیت یافت و بیشتر عمرش در دهلی بود و به این جهت به «دهلوی» مشهور شد.  


بیدل پس از 79 سال در 1133 ه. ق. در خانه‌ی خود واقع در شاه جهان آباد زمانی که امپراطوری مغولان در هند رو به زوال می‌رفت درگذشت. <ref>دیوان مولانا بیدل دهلوی، مقدمه با تلخیص.</ref>
ایشان بیشتر عمر خود را در شاه جهان آباد به عزلت و آزادی می‌گذراند و سرگرم تفکّرات عارفانه و ایجاد آثار منظوم و منثور خود بود. او در سال ۱۰۷۹ ه. ق به خدمت محمّداعظم بن اورنگ زیپ پیوست. سپس به سیاحت پرداخت و سرانجام در ۱۰۹۶ ه. ق در دهلی سکنی گزید و نزد آصف جاه اول (نظام حیدرآباد) تقرب داشت.
 
بیدل در افغانستان، قسمتی از ترکستان چین، تاجیکستان و ازبکستان محبوبیّت بسیار دارد و در دانشکده ادبیات دانشگاه کابل کرسی «بیدل شناسی» دایر شده‌است.
 
بیدل پس از 79 سال در 1133 ه. ق در خانه‌ی خود واقع در شاه جهان آباد زمانی که امپراطوری مغولان در هند رو به زوال می‌رفت، درگذشت.<ref>دیوان مولانا بیدل دهلوی، مقدمه با تلخیص.</ref>
 
بیدل دهلوی در نظم و نثر سبکی خاص داشت و از بهترین نمونه‌های سبک هندی به شمار می‌آید و در آثارش افکار عرفانی با مضامین پیچیده و استعارات و کنایات در هم آمیخته است. در خیال‌پردازی و ابداع مضامین دقیق بود.  بیدل در نظم و نثر تواناست و در شبه قاره‌ی هند از اقبال و قبول تمام برخوردار است و معتقدان زیادی دارد. شعر بیدل نه تنها مشرب عرفانی و فلسفی وی را می‌نمایاند بلکه به گونه‌ای چشمگیر پله معنا بر پله لفظ می‌چربد. نثر بیدل نیز همانند اشعارش دارای اهمیت بسیاری است.


==آثار==
==آثار==
بیدل دهلوی در نظم و نثر سبکی خاص داشت و از بهترین نمونه‌های سبک هندی به شمار می‌آید و در آثارش افکار عرفانی با مضامین پیچیده و استعارات و کنایات در هم آمیخته است. در خیال‌پردازی و ابداع مضامین دقیق بود.  بیدل در نظم و نثر تواناست و در شبه قاره‌ی هند از اقبال و قبول تمام برخوردار است و معتقدان زیادی دارد. شعر بیدل نه تنها مشرب عرفانی و فلسفی وی را می‌نمایاند بلکه به گونه‌ای چشمگیر پله معنا بر پله لفظ می‌چربد. نثر بیدل نیز همانند اشعارش دارای اهمیت بسیاری است.


آثار بیدل: بیدل دارای 90 هزار بیت شامل قصاید، غزلیات، ترجیعات، مخمّسها، ترکیب‌بندها و غیره می‌باشد کلیّات او در سال 1287 ه ق. در لکنهو به طبع سنگی رسید. چهار منظومه بلند با نامهای «مثنوی عرفان»، «طور معرفت»، «طلسم حیرت» و «محیط اعظم» دارد. هم چنین 3861 رباعی دارد که همگی دارای مفاهیم بلند عرفانی، فلسفی و اخلاقی است. رقعات که بالغ بر سیصد نامه و از مکاتیب بیدل به شمار می‌آید که بیشتر آن خطاب به ممدوح خود شکر اللّه و دو فرزند اوست. کتاب «چهار عنصر» که از آثار منثور اوست و ترجمه حال و شرح آراء وی به شمار می‌آید و از بهترین و روانترین نثرهای اوست. «نکات» شامل عبارات حکمت‌آمیز و کلمات و تعبیرات دل‌انگیز اوست.
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=818112&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان] بیدل دارای ۹۰ هزار بیت شامل قصاید، غزلیات، ترجیعات، مخمّسها، ترکیب‌بندها و غیره می‌باشد کلیّات او در سال ۱۲۸۷ ه. ق در لکنهو به طبع سنگی رسید.
*چهار منظومه بلند با نام‌های «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3514793&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مثنوی عرفان]»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3514855&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مثنوی معرفت]»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1125899&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author طلسم حیرت]» و «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1090643&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author محیط اعظم]» دارد. هم چنین ۳۸۶۱ رباعی دارد که همگی دارای مفاهیم بلند عرفانی، فلسفی و اخلاقی است.
*«[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3513754&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author رقعاتکه بالغ بر سیصد نامه و از مکاتیب بیدل به شمار می‌آید که بیشتر آن خطاب به ممدوح خود شکراللّه و دو فرزند اوست.
*کتاب «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2035649&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author چهار عنصر]» که از آثار منثور اوست و ترجمه حال و شرح آراء وی به شمار می‌آید و از بهترین و روانترین نثرهای اوست.
*«[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3019727&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author نکات]» شامل عبارات حکمت‌آمیز و کلمات و تعبیرات دل‌انگیز اوست.


==اشعار==
==اشعار==


{{شعر}}
{{ب| از هجوم اشک در گرد ستم خوابیده‌ام‌|جیب و دامانم ز جوش این شهیدان کربلاست <ref> همان؛ ص 307.</ref>}}
{{پایان شعر}}
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> از هجوم اشک در گرد ستم خوابیده‌ام‌</span>
| class="b" |<span class="beyt"> از هجوم اشک در گرد ستم خوابیده‌ام‌</span>
| style="width:2em;" |
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">جیب و دامانم ز جوش این شهیدان کربلاست <ref> همان؛ ص 307.</ref></span>
| class="b" |<span class="beyt">جیب و دامانم ز جوش این شهیدان [[کربلا]]<nowiki/>ست <ref> همان؛ ص ۳۰۷.</ref></span>
|}
|}
==منابع==
==منابع==


*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ص: 833.]
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۸۳۳.]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
خط ۷۹: خط ۸۲:
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران متأخر]]
[[رده:شاعران متأخر]]
<references />
<references />{{شاعران}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۳۹

بیدل دهلوی (۱۰۵۴ ه.ق-۱۱۳۳ ه. ق) عارف و شاعر هندی قرن دوازدهم هجری است.

بیدل دهلوی
بیدل دهلوی.jpg
نام اصلی ابوالمعالی، میرزا عبدالقادر بن عبدالخالق جغتایی لاهوری یا عظیم آبادی
زادروز سال ۱۰۵۴ ه. ق
عظیم آباد هند
مرگ سال ۱۱۳۳ ه. ق
شاه جهان آباد
کتاب‌ها «دیوان بیدل»، «مثنوی عرفان»، «مثنوی معرفت»، «طلسم حیرت» و «محیط اعظم»، «رقعات»، «چهار عنصر» و «نکات»
تخلص بیدل

زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

میرزا عبدالقادر بن عبدالخالق جغتایی لاهوری یا عظیم آبادی ابوالمعالی متخلص به «بیدل» از ترکان جغتایی بود که در سال ۱۰۵۴ ه. ق در عظیم آباد هند متولد شد. وی از ترکان «جغتایی برلاس» بود اما در هندوستان متولد و رشد و نمو و تربیت یافت و بیشتر عمرش در دهلی بود و به این جهت به «دهلوی» مشهور شد.

ایشان بیشتر عمر خود را در شاه جهان آباد به عزلت و آزادی می‌گذراند و سرگرم تفکّرات عارفانه و ایجاد آثار منظوم و منثور خود بود. او در سال ۱۰۷۹ ه. ق به خدمت محمّداعظم بن اورنگ زیپ پیوست. سپس به سیاحت پرداخت و سرانجام در ۱۰۹۶ ه. ق در دهلی سکنی گزید و نزد آصف جاه اول (نظام حیدرآباد) تقرب داشت.

بیدل در افغانستان، قسمتی از ترکستان چین، تاجیکستان و ازبکستان محبوبیّت بسیار دارد و در دانشکده ادبیات دانشگاه کابل کرسی «بیدل شناسی» دایر شده‌است.

بیدل پس از 79 سال در 1133 ه. ق در خانه‌ی خود واقع در شاه جهان آباد زمانی که امپراطوری مغولان در هند رو به زوال می‌رفت، درگذشت.[۱]

بیدل دهلوی در نظم و نثر سبکی خاص داشت و از بهترین نمونه‌های سبک هندی به شمار می‌آید و در آثارش افکار عرفانی با مضامین پیچیده و استعارات و کنایات در هم آمیخته است. در خیال‌پردازی و ابداع مضامین دقیق بود. بیدل در نظم و نثر تواناست و در شبه قاره‌ی هند از اقبال و قبول تمام برخوردار است و معتقدان زیادی دارد. شعر بیدل نه تنها مشرب عرفانی و فلسفی وی را می‌نمایاند بلکه به گونه‌ای چشمگیر پله معنا بر پله لفظ می‌چربد. نثر بیدل نیز همانند اشعارش دارای اهمیت بسیاری است.

آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • دیوان بیدل دارای ۹۰ هزار بیت شامل قصاید، غزلیات، ترجیعات، مخمّسها، ترکیب‌بندها و غیره می‌باشد کلیّات او در سال ۱۲۸۷ ه. ق در لکنهو به طبع سنگی رسید.
  • چهار منظومه بلند با نام‌های «مثنوی عرفان»، «مثنوی معرفت»، «طلسم حیرت» و «محیط اعظم» دارد. هم چنین ۳۸۶۱ رباعی دارد که همگی دارای مفاهیم بلند عرفانی، فلسفی و اخلاقی است.
  • «رقعات» که بالغ بر سیصد نامه و از مکاتیب بیدل به شمار می‌آید که بیشتر آن خطاب به ممدوح خود شکراللّه و دو فرزند اوست.
  • کتاب «چهار عنصر» که از آثار منثور اوست و ترجمه حال و شرح آراء وی به شمار می‌آید و از بهترین و روانترین نثرهای اوست.
  • «نکات» شامل عبارات حکمت‌آمیز و کلمات و تعبیرات دل‌انگیز اوست.

اشعار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از هجوم اشک در گرد ستم خوابیده‌ام‌ جیب و دامانم ز جوش این شهیدان کربلاست [۲]

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پی نوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. دیوان مولانا بیدل دهلوی، مقدمه با تلخیص.
  2. همان؛ ص ۳۰۷.