سروش اصفهانى: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
'''سروش اصفهانی''' (۱۲۲۸ ه.ق- ۱۲۸۵ ه. ق) شاعر قرن سیزدهم بود.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = سروش اصفهانی
| نام                    = سروش اصفهانی
| تصویر                  =  
| تصویر                  =  
خط ۶: خط ۶:
| زمینه فعالیت          =شعر و ادبیات
| زمینه فعالیت          =شعر و ادبیات
| ملیت                  =ایرانی
| ملیت                  =ایرانی
| تاریخ تولد            =1228 ه. ق.
| تاریخ تولد            =۱۲۲۸ ه. ق
| محل تولد                =سده (در حوالی اصفهان)
| محل تولد                =سده (در حوالی اصفهان)
| والدین                =  قنبرعلی اصفهانی سدهی
| والدین                =  قنبرعلی اصفهانی سدهی
| تاریخ مرگ              =1285 ه. ق.
| تاریخ مرگ              =۱۲۸۵ ه. ق
| محل مرگ                = تهران
| محل مرگ                = تهران
| علت مرگ                =
| علت مرگ                =
خط ۴۵: خط ۴۵:
|امضا                  =
|امضا                  =
}}
}}
==زندگینامه==


'''سروش اصفهانی''' (زاده 1228 ه.ق در اصفهان- درگذشته 1285 در تهران) شاعر قرن سیزدهم بود.
میرزا محمدعلى سدهی اصفهانى ملقب به «شمس‌الشعراء» و متخلص به «سروش» در سال 1228 ه. ق در سِده ( خمینی شهر اصفهان) به دنیا آمد. او پس از مرگ قاآنى سال‌ها به عنوان قصیده سراى برجسته عصر ناصرى شناخته مى‌شد.
==زندگینامه==


میرزا محمد على اصفهانى ملقب به «شمس الشعراء» و متخلص به «سروش» در سده (از حوالى اصفهان) به دنیا آمد و در اصفهان به تحصیل علوم متداول زمانه خود پرداخت و از محضر حاج سید محمد باقر بید آبادى استفاده‌ها برد و با تشویق و حمایت او بود که در فاصله زمانى کوتاهى به شهرت رسید. سروش بعد پس از مرگ قاآنى سال‌ها به عنوان بزرگ‌ترین قصیده سراى عصر ناصرى شناخته مى‌شد.
وی سرانجام در سال 1285 ه. ق در تهران درگذشت.


==آثار==
==آثار==
سروش اصفهانى از ادامه‌دهندگان نهضت بازگشت ادبى در عصر ناصرى است و قصاید او از بهترین آثار منظوم در دوره قاجاریه به شمار مى‌رود که به شیوه فرخى (متوفاى 429 ه.ق) امیر معزى (متوفاى 542 ه.ق) در سبک خراسانى ساخته و پرداخته شده است.
سروش اصفهانى از ادامه‌دهندگان [[بازگشت ادبی|نهضت بازگشت ادبى]] در عصر ناصرى است و قصاید او در شمار آثار منظوم در دوره قاجاریه به شمار مى‌رود که به شیوه فرخى و [[امیر معزی‌|امیر معزى]] در سبک خراسانى سروده شده‌است.


*مثنوى روضة الاسرار<ref>در وقایع کربلا که یک سال پس از درگذشتش در شهر تبریز به چاپ رسید</ref>
*مثنوى روضةالاسرار<ref>در وقایع کربلا که یک سال پس از درگذشتش در شهر تبریز به چاپ رسید</ref>
*مثنوى اردیبهشت‌ نامه<ref>در شرح جنگ‌هاى حضرت على (ع) حاوى 9200 بیت که اخیرا چاپ شده است.</ref>
*مثنوى اردیبهشت‌ نامه<ref>در شرح جنگ‌هاى حضرت على (ع) حاوى ۹۲۰۰ بیت که اخیرا چاپ شده‌است.</ref>
*ساقى‌نامه
*ساقى‌نامه
*الهى‌نامه
*الهى‌نامه
*شمس المناقب<ref>در مدیحت آل اللّه و در قالب چندین قصیده حاوى 2000 بیت</ref>
*شمس‌المناقب<ref>در مدیحت آل اللّه و در قالب چندین قصیده حاوى ۲۰۰۰ بیت</ref>
*شصت‌بند عاشورایى<ref>بیشتر در سبک عراقى بوده و گاه به گاه از شگردهاى سبک خراسانى نیز استفاده شده است.</ref>
*شصت‌بند عاشورایى<ref>بیشتر در سبک عراقى بوده و گاه به گاه از شگردهاى سبک خراسانى نیز استفاده شده‌است.</ref>
*دیوان<ref>به سال 1340 در دو جلد منتشر شده است.</ref>
*دیوان<ref>به سال ۱۳۴۰ در دو جلد منتشر شده‌است.</ref>
 
===اشعار===
 
====شصت‌بند عاشورایى====
 
از ویژگى ترکیب‌بند عاشورایى سروش اصفهانى جامعیت موضوعى این اثر ماتمى است. در این ترکیب‌بند از دعوت اهل کوفه گرفته تا وداع حضرت سید الشهداء با تربت پاک رسول خدا، فاطمه زهرا (س) و امام حسن مجتبى (ع) منع محمد حنفیه عزیمت به مکه و از آنجا به کربلا اظهار یاورى فرشتگان، ماجراى شهادت حر بن یزید ریاحى، احتجاج امام با لشکریان دشمن، روایت شهادت افراد حاضر در واقعه کربلا:
{{ستون شروع}}
 
*[[مسلم بن عوسجه]]
 
*[[عابس بن ابى شبیب شاکرى|عابس]]
*[[وهب‌ بن‌ عبدالله کلبی‌|وهب]]
 
*[[جون بن حوی|غلام سیاه]]
 
*[[حبیب بن مظاهر|حبیب بن مظاهر]]
 
*هاشم
 
*[[اسلم‌ بن عمرو ترکی|غلام حضرت سجاد (ع)]]
*[[عباس فرزند علی (ع)|حضرت عباس (ع)]]
*[[قاسم بن حسن (ع)|حضرت قاسم (ع)]]
*[[عون بن عبد الله بن جعفر|عون فرزند زینب (س)]]
*[[محمد بن عبد الله جعفر|محمد پسر زینب (س)]]
 
*[[علی اکبر (ع)|حضرت على اکبر (ع)]]
 
*[[علی اصغر (ع)|حضرت على اصغر (ع)]]
*یارى زعفر


*شهادت امام حسین (ع)
==اشعار==
*[[غارت خیمه‌ها]]


*وداع اهل بیت (ع) با شهداى کربلا
===شصت‌بند عاشورایى===


*ماجراى اسارت اهل بیت (ع)
از ویژگى ترکیب‌بند عاشورایى سروش اصفهانى جامعیت موضوعى این اثر ماتمى است. ترکیب بند اصفهانی شامل عناوین زیر است:
 
*ورود اهل بیت (ع) به کوفه و شام


*ماجراى مجلس یزید
*دعوت اهل کوفه
*شهادت حضرت رقیه (س)


*بازگشت اهل بیت (ع) به کربلا از شام
*وداع [[حسین بن على (ع)|امام حسین (ع)]] با رسول خدا، حضرت زهرا (س)، امام حسن مجتبى (ع)


*عزیمت اهل بیت (ع) به مدینه از کربلا
*منع [[محمد حنفیه|محمد حنفیه]]


*[[بشیر بن عمرو حضرمی‌|ماجراى بشیر]]
*عزیمت به مکه و از آنجا به [[کربلا|کربلا]]


*عزادارى اهل مدینه
*اظهار یاورى فرشتگان


*شکایت [[زینب (ع)|حضرت زینب  (س)]] به رسول خدا (ص) و حضرت زهرا (س)
*احتجاج امام با لشکریان دشمن
{{پایان}}


* روایت شهادت افراد حاضر در واقعه کربلا:


'''آغاز ماه محرم'''
{|
|[[حر بن یزید ریاحی|ماجراى شهادت حر بن یزید ریاحى]]
|شکایت [[زینب (ع)|حضرت زینب  (س)]] به رسول خدا (ص) و حضرت زهرا (س)
|-
|[[مسلم بن عوسجه]]
|عزادارى اهل مدینه
|-
|[[عابس بن ابى شبیب شاکرى|عابس]]
|[[بشیر بن عمرو حضرمی‌|ماجراى بشیر]]
|-
|[[وهب‌ بن‌ عبدالله کلبی‌|وهب]]
|عزیمت اهل بیت (ع) به مدینه از کربلا
|-
|[[جون بن حوی|غلام سیاه]]
|بازگشت اهل بیت (ع) به کربلا از شام
|-
|[[حبیب بن مظاهر|حبیب بن مظاهر]]
|[[رقیه بنت حسین|شهادت حضرت رقیه (س)]]
|-
|هاشم
|ماجراى مجلس [[یزید|یزید]]
|-
|[[اسلم‌ بن عمرو ترکی|غلام حضرت سجاد (ع)]]
|ورود اهل بیت (ع) به [[کوفه|کوفه]] و [[شام|شام]]
|-
|[[عباس فرزند علی (ع)|حضرت عباس (ع)]]
|ماجراى [[اسارت|اسارت]] [[اهل بیت (ع)|اهل بیت (ع)]]
|-
|[[قاسم بن حسن (ع)|حضرت قاسم (ع)]]
|وداع اهل بیت (ع) با شهداى کربلا
|-
|[[عون بن عبد الله بن جعفر|عون فرزند زینب (س)]]
|[[غارت خیمه‌ها]]
|-
|[[محمد بن عبد الله جعفر|محمد پسر زینب (س)]]
|شهادت امام حسین (ع)
|-
|[[علی اکبر (ع)|حضرت على اکبر (ع)]]
|یارى زعفر
|-
|[[علی اصغر (ع)|حضرت على اصغر (ع)]]
|
|}
<br />


=== آغاز ماه محرم ===
{{شعر}}
{{شعر}}


خط ۱۴۷: خط ۱۵۱:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== نامه کوفیان به امام حسین (ع) ===
'''نامه کوفیان به امام حسین (ع)'''
 
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| چون رایت ستم به یزید لعین رسید|از کوفه نامه‌ها به امام مبین رسید }}
{{ب| چون رایت ستم به یزید لعین رسید|از کوفه نامه‌ها به امام مبین رسید }}
خط ۱۷۲: خط ۱۷۴:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== حرکت کاروان از مدینه به کربلا ===
'''حرکت کاروان از مدینه به کربلا'''
 
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| بگرفت راه بادیه سالار کربلا|مشتاق کشته گشتن و آماده‌ی بلا }}
{{ب| بگرفت راه بادیه سالار کربلا|مشتاق کشته گشتن و آماده‌ی بلا }}
خط ۱۹۵: خط ۱۹۵:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== بیعت امام با یاران ===
'''بیعت امام با یاران'''
 
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| چون شب فرو گرفت جهان را، شه شهید|اصحاب را بخواند پی بیعت جدید }}
{{ب| چون شب فرو گرفت جهان را، شه شهید|اصحاب را بخواند پی بیعت جدید }}
خط ۲۱۵: خط ۲۱۳:
{{ب| فرمود بنگرید به فردوس جایتان‌|دیدند و شد شب شهدا همچو روز عید }}
{{ب| فرمود بنگرید به فردوس جایتان‌|دیدند و شد شب شهدا همچو روز عید }}


{{ب| آمدند اسحر <ref> اسحر: جادوتر.</ref> بر آن قوم نیک‌بخت‌|کای جیش حق به کوی شهادت کشید رخت }}  
{{ب| آمدند اسحر<ref> اسحر: جادوتر.</ref> بر آن قوم نیک‌بخت‌|کای جیش حق به کوی شهادت کشید رخت }}  
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== محمد بن حنفیه ===
'''محمد بن حنفیه'''
{{شعر}}
{{شعر}}


خط ۲۴۳: خط ۲۴۰:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== حر بن یزید ریاحی ===
'''حر بن یزید ریاحی'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|آمد بر امام مبین حُرّ خوش‌سرشت | بگشاده حور بهروى آغوش در بهشت }}
{{ب|آمد بر امام مبین حُرّ خوش‌سرشت | بگشاده حور بهروى آغوش در بهشت }}
خط ۲۶۷: خط ۲۶۳:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== جون بن حوی ===
'''جون بن حوی'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| آمد یکی غلام سیه روی دل سپید|دل در برش ز شوق شهادت همی تپید }}
{{ب| آمد یکی غلام سیه روی دل سپید|دل در برش ز شوق شهادت همی تپید }}
خط ۳۰۱: خط ۲۹۶:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== حبیب بن مظاهر ===
'''حبیب بن مظاهر'''
{{شعر}}
{{شعر}}


خط ۳۲۴: خط ۳۱۸:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== عباس بن علی ===
'''عباس بن علی'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|عباس نامدار چو از پشت زین فتاد | گفتى قیامت است که مه بر زمین فتاد }}
{{ب|عباس نامدار چو از پشت زین فتاد | گفتى قیامت است که مه بر زمین فتاد }}
خط ۳۴۸: خط ۳۴۱:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== قاسم بن الحسن ===
'''قاسم بن الحسن'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|فرمود شاه دین که: بنه از سر این خیال| لشکر: گران و کار بزرگ و تو خردسال }}
{{ب|فرمود شاه دین که: بنه از سر این خیال| لشکر: گران و کار بزرگ و تو خردسال }}
خط ۳۵۹: خط ۳۵۱:
{{ب|چندان که لابه کرد نپذیرفت شاه دین | آمد به گوشه‌اى دل نازک پر از ملال }}
{{ب|چندان که لابه کرد نپذیرفت شاه دین | آمد به گوشه‌اى دل نازک پر از ملال }}


{{ب|تعویذ و گفته پدر آمد به خاطرش | برخواند و گشت خاطرش آسوده از کلال <ref>''درماندگى و خستگى.''</ref>}}
{{ب|تعویذ و گفته پدر آمد به خاطرش | برخواند و گشت خاطرش آسوده از کلال<ref>''درماندگى و خستگى.''</ref>}}


{{ب|دید اندر او نوشته به هر جا که بنگرى| بگرفته گِرد عَمّ تو را لشکر ظلال }}
{{ب|دید اندر او نوشته به هر جا که بنگرى| بگرفته گِرد عَمّ تو را لشکر ظلال }}
خط ۳۷۱: خط ۳۶۳:
{{ب|بربست عقد فاطمه را از براى تو| عباس و عون شاهد عقد و گواه حال }}
{{ب|بربست عقد فاطمه را از براى تو| عباس و عون شاهد عقد و گواه حال }}


{{ب|مَهر عروس، در ره امت فدا شدن | آرى چنین رجال خرامند در حجال <ref>''حجله‌ها.''</ref>}}
{{ب|مَهر عروس، در ره امت فدا شدن | آرى چنین رجال خرامند در حجال<ref>''حجله‌ها.''</ref>}}


{{ب|در خیمه با عروس برآسود ساعتى | کآمد ز دشت معرکه آواز القتال }}
{{ب|در خیمه با عروس برآسود ساعتى | کآمد ز دشت معرکه آواز القتال }}
خط ۳۸۳: خط ۳۷۵:




 
=== فرزندان زینب(س) ===
'''فرزندان زینب (س)'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|زینب گرفت دست دو فرزند نازنین | مى‌سود روى خویش به پاى امام دین }}
{{ب|زینب گرفت دست دو فرزند نازنین | مى‌سود روى خویش به پاى امام دین }}
خط ۴۰۸: خط ۳۹۹:




 
=== علی اکبر ===
'''علی اکبر'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|از خیمه شاهزاده چو آهنگ راه کرد | شاه از قفاى او به تحیر نگاه کرد }}
{{ب|از خیمه شاهزاده چو آهنگ راه کرد | شاه از قفاى او به تحیر نگاه کرد }}
خط ۴۱۵: خط ۴۰۵:
{{ب|اندر میان خویش و گروه مخالفان | سلطان دین خداى جهان را گواه کرد }}
{{ب|اندر میان خویش و گروه مخالفان | سلطان دین خداى جهان را گواه کرد }}


{{ب|گفتا بدین گروه فرستادم این غلام <ref>''پسر جوان.''</ref> | کِش هر که دید یاد رسول اله کرد }}
{{ب|گفتا بدین گروه فرستادم این غلام<ref>''پسر جوان.''</ref> | کِش هر که دید یاد رسول اله کرد }}


{{ب|شهزاده تاخت با رخ تابان به پیش صف |دشت مصاف مطلع خورشید و ماه کرد }}
{{ب|شهزاده تاخت با رخ تابان به پیش صف |دشت مصاف مطلع خورشید و ماه کرد }}
خط ۴۲۱: خط ۴۱۱:
{{ب|شمشیر برکشید و میان سپاه شد | مانند شیر حق متفرق سپاه کرد }}
{{ب|شمشیر برکشید و میان سپاه شد | مانند شیر حق متفرق سپاه کرد }}


{{ب|بیتاب شد زِ تشنگى و تفِ <ref>''حرارت و گرما.''</ref> آفتاب | برتافت رخ ز لشکر و آهنگ شاه کرد }}
{{ب|بیتاب شد زِ تشنگى و تفِ<ref>''حرارت و گرما.''</ref> آفتاب | برتافت رخ ز لشکر و آهنگ شاه کرد }}


{{ب|شاهش به برکشید و زبان در دهان نهاد |تفسیده <ref>''خشک و پرالتهاب از اثر تشنگى.''</ref> نیز کام پدر دید و آه کرد}}  
{{ب|شاهش به برکشید و زبان در دهان نهاد |تفسیده<ref>خشک و پرالتهاب از اثر تشنگى.</ref> نیز کام پدر دید و آه کرد}}  


{{ب|با حلق تشنه باز به فرمان شاه دین| بهر وداع روى سوى خیمه‌گاه کرد }}
{{ب|با حلق تشنه باز به فرمان شاه دین| بهر وداع روى سوى خیمه‌گاه کرد }}
خط ۴۳۵: خط ۴۲۵:




 
=== علی اصغر ===
'''علی اصغر'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|بودش به گاهواره یکى دُرّ شاهوار | درّى به چشم خرد و به قیمت بزرگوار }}
{{ب|بودش به گاهواره یکى دُرّ شاهوار | درّى به چشم خرد و به قیمت بزرگوار }}
خط ۴۶۹: خط ۴۵۸:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
=== شهادت امام حسین(ع) ===
'''شهادت امام حسین (ع)'''
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|روزى چنان به یاد زمین و زمان نداشت |جورى ستاره کرد که خود در گمان نداشت }}
{{ب|روزى چنان به یاد زمین و زمان نداشت |جورى ستاره کرد که خود در گمان نداشت }}
خط ۴۹۱: خط ۴۷۹:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


====دیگر اشعار====
===دیگر اشعار===




خط ۵۲۵: خط ۵۱۳:
{{ب| گریه‌ی تو بهر قربانی تست‌|شو ببر، فرزند خود را تند رست }}
{{ب| گریه‌ی تو بهر قربانی تست‌|شو ببر، فرزند خود را تند رست }}


{{ب| ای خوش آن چشمی که گریان بهر اوست‌|و آن دلی کاو گشته بریان بهر اوست <ref> مثنوی روضة الاسرار.</ref> }}  
{{ب| ای خوش آن چشمی که گریان بهر اوست‌|و آن دلی کاو گشته بریان بهر اوست <ref> مثنوی روضةالاسرار.</ref> }}  
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


خط ۵۶۳: خط ۵۵۱:
==منابع==
==منابع==


*[[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ص: 903-907.]]
*[[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۹۰۳-۹۰۷.]]


*[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج1، ص 306-313.]]
*[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج ۱، ص ۳۰۶-۳۱۳.]]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران]]
<references />
<references />{{شاعران}}
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]
۸۹۴

ویرایش