۸۹۴
ویرایش
(←اشعار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | '''سروش اصفهانی''' (۱۲۲۸ ه.ق- ۱۲۸۵ ه. ق) شاعر قرن سیزدهم بود.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام = سروش اصفهانی | | نام = سروش اصفهانی | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
خط ۶: | خط ۶: | ||
| زمینه فعالیت =شعر و ادبیات | | زمینه فعالیت =شعر و ادبیات | ||
| ملیت =ایرانی | | ملیت =ایرانی | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد =۱۲۲۸ ه. ق | ||
| محل تولد =سده (در حوالی اصفهان) | | محل تولد =سده (در حوالی اصفهان) | ||
| والدین = قنبرعلی اصفهانی سدهی | | والدین = قنبرعلی اصفهانی سدهی | ||
| تاریخ مرگ = | | تاریخ مرگ =۱۲۸۵ ه. ق | ||
| محل مرگ = تهران | | محل مرگ = تهران | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
==زندگینامه== | |||
میرزا محمدعلى سدهی اصفهانى ملقب به «شمسالشعراء» و متخلص به «سروش» در سال 1228 ه. ق در سِده ( خمینی شهر اصفهان) به دنیا آمد. او پس از مرگ قاآنى سالها به عنوان قصیده سراى برجسته عصر ناصرى شناخته مىشد. | |||
وی سرانجام در سال 1285 ه. ق در تهران درگذشت. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
سروش اصفهانى از ادامهدهندگان نهضت بازگشت ادبى در عصر ناصرى است و قصاید او | سروش اصفهانى از ادامهدهندگان [[بازگشت ادبی|نهضت بازگشت ادبى]] در عصر ناصرى است و قصاید او در شمار آثار منظوم در دوره قاجاریه به شمار مىرود که به شیوه فرخى و [[امیر معزی|امیر معزى]] در سبک خراسانى سروده شدهاست. | ||
*مثنوى | *مثنوى روضةالاسرار<ref>در وقایع کربلا که یک سال پس از درگذشتش در شهر تبریز به چاپ رسید</ref> | ||
*مثنوى اردیبهشت نامه<ref>در شرح جنگهاى حضرت على (ع) حاوى | *مثنوى اردیبهشت نامه<ref>در شرح جنگهاى حضرت على (ع) حاوى ۹۲۰۰ بیت که اخیرا چاپ شدهاست.</ref> | ||
*ساقىنامه | *ساقىنامه | ||
*الهىنامه | *الهىنامه | ||
* | *شمسالمناقب<ref>در مدیحت آل اللّه و در قالب چندین قصیده حاوى ۲۰۰۰ بیت</ref> | ||
*شصتبند عاشورایى<ref>بیشتر در سبک عراقى بوده و گاه به گاه از شگردهاى سبک خراسانى نیز استفاده | *شصتبند عاشورایى<ref>بیشتر در سبک عراقى بوده و گاه به گاه از شگردهاى سبک خراسانى نیز استفاده شدهاست.</ref> | ||
*دیوان<ref>به سال | *دیوان<ref>به سال ۱۳۴۰ در دو جلد منتشر شدهاست.</ref> | ||
==اشعار== | |||
===شصتبند عاشورایى=== | |||
از ویژگى ترکیببند عاشورایى سروش اصفهانى جامعیت موضوعى این اثر ماتمى است. ترکیب بند اصفهانی شامل عناوین زیر است: | |||
* | *دعوت اهل کوفه | ||
* | *وداع [[حسین بن على (ع)|امام حسین (ع)]] با رسول خدا، حضرت زهرا (س)، امام حسن مجتبى (ع) | ||
* | *منع [[محمد حنفیه|محمد حنفیه]] | ||
*[[ | *عزیمت به مکه و از آنجا به [[کربلا|کربلا]] | ||
* | *اظهار یاورى فرشتگان | ||
* | *احتجاج امام با لشکریان دشمن | ||
* روایت شهادت افراد حاضر در واقعه کربلا: | |||
{| | |||
|[[حر بن یزید ریاحی|ماجراى شهادت حر بن یزید ریاحى]] | |||
|شکایت [[زینب (ع)|حضرت زینب (س)]] به رسول خدا (ص) و حضرت زهرا (س) | |||
|- | |||
|[[مسلم بن عوسجه]] | |||
|عزادارى اهل مدینه | |||
|- | |||
|[[عابس بن ابى شبیب شاکرى|عابس]] | |||
|[[بشیر بن عمرو حضرمی|ماجراى بشیر]] | |||
|- | |||
|[[وهب بن عبدالله کلبی|وهب]] | |||
|عزیمت اهل بیت (ع) به مدینه از کربلا | |||
|- | |||
|[[جون بن حوی|غلام سیاه]] | |||
|بازگشت اهل بیت (ع) به کربلا از شام | |||
|- | |||
|[[حبیب بن مظاهر|حبیب بن مظاهر]] | |||
|[[رقیه بنت حسین|شهادت حضرت رقیه (س)]] | |||
|- | |||
|هاشم | |||
|ماجراى مجلس [[یزید|یزید]] | |||
|- | |||
|[[اسلم بن عمرو ترکی|غلام حضرت سجاد (ع)]] | |||
|ورود اهل بیت (ع) به [[کوفه|کوفه]] و [[شام|شام]] | |||
|- | |||
|[[عباس فرزند علی (ع)|حضرت عباس (ع)]] | |||
|ماجراى [[اسارت|اسارت]] [[اهل بیت (ع)|اهل بیت (ع)]] | |||
|- | |||
|[[قاسم بن حسن (ع)|حضرت قاسم (ع)]] | |||
|وداع اهل بیت (ع) با شهداى کربلا | |||
|- | |||
|[[عون بن عبد الله بن جعفر|عون فرزند زینب (س)]] | |||
|[[غارت خیمهها]] | |||
|- | |||
|[[محمد بن عبد الله جعفر|محمد پسر زینب (س)]] | |||
|شهادت امام حسین (ع) | |||
|- | |||
|[[علی اکبر (ع)|حضرت على اکبر (ع)]] | |||
|یارى زعفر | |||
|- | |||
|[[علی اصغر (ع)|حضرت على اصغر (ع)]] | |||
| | |||
|} | |||
<br /> | |||
=== آغاز ماه محرم === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۱۴۷: | خط ۱۵۱: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== نامه کوفیان به امام حسین (ع) === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| چون رایت ستم به یزید لعین رسید|از کوفه نامهها به امام مبین رسید }} | {{ب| چون رایت ستم به یزید لعین رسید|از کوفه نامهها به امام مبین رسید }} | ||
خط ۱۷۲: | خط ۱۷۴: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== حرکت کاروان از مدینه به کربلا === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| بگرفت راه بادیه سالار کربلا|مشتاق کشته گشتن و آمادهی بلا }} | {{ب| بگرفت راه بادیه سالار کربلا|مشتاق کشته گشتن و آمادهی بلا }} | ||
خط ۱۹۵: | خط ۱۹۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== بیعت امام با یاران === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| چون شب فرو گرفت جهان را، شه شهید|اصحاب را بخواند پی بیعت جدید }} | {{ب| چون شب فرو گرفت جهان را، شه شهید|اصحاب را بخواند پی بیعت جدید }} | ||
خط ۲۱۵: | خط ۲۱۳: | ||
{{ب| فرمود بنگرید به فردوس جایتان|دیدند و شد شب شهدا همچو روز عید }} | {{ب| فرمود بنگرید به فردوس جایتان|دیدند و شد شب شهدا همچو روز عید }} | ||
{{ب| آمدند اسحر <ref> اسحر: جادوتر.</ref> بر آن قوم نیکبخت|کای جیش حق به کوی شهادت کشید رخت }} | {{ب| آمدند اسحر<ref> اسحر: جادوتر.</ref> بر آن قوم نیکبخت|کای جیش حق به کوی شهادت کشید رخت }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== محمد بن حنفیه === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۲۴۳: | خط ۲۴۰: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== حر بن یزید ریاحی === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|آمد بر امام مبین حُرّ خوشسرشت | بگشاده حور بهروى آغوش در بهشت }} | {{ب|آمد بر امام مبین حُرّ خوشسرشت | بگشاده حور بهروى آغوش در بهشت }} | ||
خط ۲۶۷: | خط ۲۶۳: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== جون بن حوی === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| آمد یکی غلام سیه روی دل سپید|دل در برش ز شوق شهادت همی تپید }} | {{ب| آمد یکی غلام سیه روی دل سپید|دل در برش ز شوق شهادت همی تپید }} | ||
خط ۳۰۱: | خط ۲۹۶: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== حبیب بن مظاهر === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۳۲۴: | خط ۳۱۸: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== عباس بن علی === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|عباس نامدار چو از پشت زین فتاد | گفتى قیامت است که مه بر زمین فتاد }} | {{ب|عباس نامدار چو از پشت زین فتاد | گفتى قیامت است که مه بر زمین فتاد }} | ||
خط ۳۴۸: | خط ۳۴۱: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== قاسم بن الحسن === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|فرمود شاه دین که: بنه از سر این خیال| لشکر: گران و کار بزرگ و تو خردسال }} | {{ب|فرمود شاه دین که: بنه از سر این خیال| لشکر: گران و کار بزرگ و تو خردسال }} | ||
خط ۳۵۹: | خط ۳۵۱: | ||
{{ب|چندان که لابه کرد نپذیرفت شاه دین | آمد به گوشهاى دل نازک پر از ملال }} | {{ب|چندان که لابه کرد نپذیرفت شاه دین | آمد به گوشهاى دل نازک پر از ملال }} | ||
{{ب|تعویذ و گفته پدر آمد به خاطرش | برخواند و گشت خاطرش آسوده از کلال <ref>''درماندگى و خستگى.''</ref>}} | {{ب|تعویذ و گفته پدر آمد به خاطرش | برخواند و گشت خاطرش آسوده از کلال<ref>''درماندگى و خستگى.''</ref>}} | ||
{{ب|دید اندر او نوشته به هر جا که بنگرى| بگرفته گِرد عَمّ تو را لشکر ظلال }} | {{ب|دید اندر او نوشته به هر جا که بنگرى| بگرفته گِرد عَمّ تو را لشکر ظلال }} | ||
خط ۳۷۱: | خط ۳۶۳: | ||
{{ب|بربست عقد فاطمه را از براى تو| عباس و عون شاهد عقد و گواه حال }} | {{ب|بربست عقد فاطمه را از براى تو| عباس و عون شاهد عقد و گواه حال }} | ||
{{ب|مَهر عروس، در ره امت فدا شدن | آرى چنین رجال خرامند در حجال <ref>''حجلهها.''</ref>}} | {{ب|مَهر عروس، در ره امت فدا شدن | آرى چنین رجال خرامند در حجال<ref>''حجلهها.''</ref>}} | ||
{{ب|در خیمه با عروس برآسود ساعتى | کآمد ز دشت معرکه آواز القتال }} | {{ب|در خیمه با عروس برآسود ساعتى | کآمد ز دشت معرکه آواز القتال }} | ||
خط ۳۸۳: | خط ۳۷۵: | ||
=== فرزندان زینب(س) === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|زینب گرفت دست دو فرزند نازنین | مىسود روى خویش به پاى امام دین }} | {{ب|زینب گرفت دست دو فرزند نازنین | مىسود روى خویش به پاى امام دین }} | ||
خط ۴۰۸: | خط ۳۹۹: | ||
=== علی اکبر === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|از خیمه شاهزاده چو آهنگ راه کرد | شاه از قفاى او به تحیر نگاه کرد }} | {{ب|از خیمه شاهزاده چو آهنگ راه کرد | شاه از قفاى او به تحیر نگاه کرد }} | ||
خط ۴۱۵: | خط ۴۰۵: | ||
{{ب|اندر میان خویش و گروه مخالفان | سلطان دین خداى جهان را گواه کرد }} | {{ب|اندر میان خویش و گروه مخالفان | سلطان دین خداى جهان را گواه کرد }} | ||
{{ب|گفتا بدین گروه فرستادم این غلام <ref>''پسر جوان.''</ref> | کِش هر که دید یاد رسول اله کرد }} | {{ب|گفتا بدین گروه فرستادم این غلام<ref>''پسر جوان.''</ref> | کِش هر که دید یاد رسول اله کرد }} | ||
{{ب|شهزاده تاخت با رخ تابان به پیش صف |دشت مصاف مطلع خورشید و ماه کرد }} | {{ب|شهزاده تاخت با رخ تابان به پیش صف |دشت مصاف مطلع خورشید و ماه کرد }} | ||
خط ۴۲۱: | خط ۴۱۱: | ||
{{ب|شمشیر برکشید و میان سپاه شد | مانند شیر حق متفرق سپاه کرد }} | {{ب|شمشیر برکشید و میان سپاه شد | مانند شیر حق متفرق سپاه کرد }} | ||
{{ب|بیتاب شد زِ تشنگى و تفِ <ref>''حرارت و گرما.''</ref> آفتاب | برتافت رخ ز لشکر و آهنگ شاه کرد }} | {{ب|بیتاب شد زِ تشنگى و تفِ<ref>''حرارت و گرما.''</ref> آفتاب | برتافت رخ ز لشکر و آهنگ شاه کرد }} | ||
{{ب|شاهش به برکشید و زبان در دهان نهاد |تفسیده <ref> | {{ب|شاهش به برکشید و زبان در دهان نهاد |تفسیده<ref>خشک و پرالتهاب از اثر تشنگى.</ref> نیز کام پدر دید و آه کرد}} | ||
{{ب|با حلق تشنه باز به فرمان شاه دین| بهر وداع روى سوى خیمهگاه کرد }} | {{ب|با حلق تشنه باز به فرمان شاه دین| بهر وداع روى سوى خیمهگاه کرد }} | ||
خط ۴۳۵: | خط ۴۲۵: | ||
=== علی اصغر === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|بودش به گاهواره یکى دُرّ شاهوار | درّى به چشم خرد و به قیمت بزرگوار }} | {{ب|بودش به گاهواره یکى دُرّ شاهوار | درّى به چشم خرد و به قیمت بزرگوار }} | ||
خط ۴۶۹: | خط ۴۵۸: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== شهادت امام حسین(ع) === | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|روزى چنان به یاد زمین و زمان نداشت |جورى ستاره کرد که خود در گمان نداشت }} | {{ب|روزى چنان به یاد زمین و زمان نداشت |جورى ستاره کرد که خود در گمان نداشت }} | ||
خط ۴۹۱: | خط ۴۷۹: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===دیگر اشعار=== | |||
خط ۵۲۵: | خط ۵۱۳: | ||
{{ب| گریهی تو بهر قربانی تست|شو ببر، فرزند خود را تند رست }} | {{ب| گریهی تو بهر قربانی تست|شو ببر، فرزند خود را تند رست }} | ||
{{ب| ای خوش آن چشمی که گریان بهر اوست|و آن دلی کاو گشته بریان بهر اوست <ref> مثنوی | {{ب| ای خوش آن چشمی که گریان بهر اوست|و آن دلی کاو گشته بریان بهر اوست <ref> مثنوی روضةالاسرار.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
خط ۵۶۳: | خط ۵۵۱: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*[[دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم|دانشنامهی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[[دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم|دانشنامهی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۹۰۳-۹۰۷.]] | ||
*[[کاروان شعر عاشورا| | *[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج ۱، ص ۳۰۶-۳۱۳.]] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
[[رده:شاعران]] | [[رده:شاعران]] | ||
<references /> | <references />{{شاعران}} | ||
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]] | [[رده:شاعران قرن سیزدهم]] | ||
[[رده:شاعران فارسی زبان]] | [[رده:شاعران فارسی زبان]] | ||
[[رده:شاعران ایرانی]] | [[رده:شاعران ایرانی]] | ||
[[رده:شاعران عاشورایی]] | [[رده:شاعران عاشورایی]] |
ویرایش