در حال ویرایش سینه زنی (بخش)

===جوش‌زنی===
جوش‌زنی نوعی سینه‌زنی است که بیشتر در مناطق کرمان، سیستان و یزد رایج است. در زابل در بعضی از شب‌ها روزهای خاص مانند تاسوعا و عاشورا، پیش از حرکت هیئت‌ها، عزاداران با حلقه زدن در محوطه حسینیه و با دهل زدن با سبکی خاص و هماهنگ، اشعاری را در مظلومیت و مصائب سالار شهیدان می‌خوانند و همراه با آن، اقدام به جوش و خروش می‌کنند. در پایان مراسم نیز با لعن و نفرین بر یزید و یزیدیان و عاملان و قاتلان اباعبدالله الحسین (ع) و یاران شهیدش، مراسم جوش گرفتن را به پایان می‌رسانند. 

در بنجار زابل، سینه‌زنی از شب ششم ماه محرم شروع می‌شد. ابتدا سینه‌زن‌ها در مقابل مسجد، دایره بزرگی تشکیل می‌دادند و دو سه نفر که صدای خوش داشتند، نوحه می‌خواندند. زابلی‌ها این نوع سینه‌زدن را «جوش پووکا» (جوش پاها) می‌نامیدند. نوحه‌خوانانی که در وسط دایره بودند، می‌خواندند و دیگران که دایره بزرگی را تشکیل داده بودند، پاسخ آنان را می‌دادند. در حین خواندن، عزاداران پاهای خود را محکم به زمین می‌کوبیدند و با یک دست به سینه خود می‌زدند. <ref>صادقی، عباسعلی، بنجار، زابل، سیستان و بلوچستان، 1349.</ref>

در شهر بابک از شب پنجم محرم، عزادارن حسینی (ع) سینه‌زنی را آغاز می‌کردند و به اصطلاح محلی جوش می‌زدند؛ به این ترتیب که دو ساعت قبل از شروع روضه، عده‌ای از مردان و جوانان، در حالی که دست چپ را روی شانه هم گذاشته بودند، دایره‌وار، در اطراف ستونی که میان حسینیه قرار داشت و نامش چهل چراغ بود می‌چرخیدند و با دست راست به سینه خود می‌زدند و فردی خوش صدا به عنوان «پیشخوان» در حلقه سینه‌زنان می‌ایستاد و شروع به خواندن اشعار می‌کرد. نمونه‌ای از نوحه جوش‌زنی در زیر ذکر شده است: 

[[پرونده:جوش‌زنی.jpg|بندانگشتی|جوش‌زنی <ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/5814526/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D9%88%D8%B4-%D8%B2%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%B2-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 باشگاه خبرنگاران جوان]</ref>]]
{{شعر}}
{{ب| '''پیش‌خوان''' | '''سینه‌زنان'''}} 
{{ب| حسینم سر ندارد یا محمد | حسینم وای حسینم }}
{{ب| مگر مادر ندارد یا محمد | حسینم وای حسینم }} 
{{ب| امشب شب عزا بود | واویلا واویلا }}
{{ب| عزا به کربلا بود | واویلا واویلا }}
{{ب| امشب جناب فاطمه | واویلا واویلا }}
{{ب| با اضطراب و واهمه | واویلا واویلا }}
{{ب| آید به دشت کربلا | واویلا واویلا }}
{{ب| گوید حسین من چه شد | واویلا واویلا }}
{{ب| نور دو عین من چه شد | واویلا واویلا }}
{{ب| امشب شب عزا بود | واویلا واویلا }}
{{پایان شعر}}


نوحه‌خوانی و سینه‌زنی تا زمانی که واعظان وارد مسجد می‌شدند، ادامه داشت. <ref>میمندی، بی‌نام، شهر بابک، کرمان، 1349.</ref>

در مهرجرد یزد، کودکان و نوجوانان با لباس‌های سیاه و سینه‌های چاک، زنجیر به دست به سر و سینه می‌زدند. یکی از نوجوانان با صدایی خوش‌آهنگ «توجوشی‌خوانی» می‌کرد و نوحه زیر را می‌خواند: <ref>یزدی جنت‌آبادی، محمدرضا، به روایت از حسین یزدی جنت‌آبادی و علی محمد زارع، اردکان، یزد، 1347 و 1348.</ref>


{{شعر}}
{{ب| '''توجوشی‌خوان''' | '''کودکان'''}}
{{ب| دست عباس جدا شد | در کجا شد، کربلا شد }}
{{ب| جسم قاسم چاک چاک شد | در کجا شد، کربلا شد }}
{{ب| علی‌اکبر غرق خون شد | در کجا شد، کربلا شد }}
{{پایان شعر}}


امروزه در مهدی‌آباد بهادران مهریز یزد، با فرارسیدن روز اول محرم، مردم برای نماز جماعت به مسجد صاحب‌الزمان (عج) می‌آیند و بعد از نماز، زیارت عاشورا می‌خوانند. پس از آن مراسم «جوش‌زنی» شروع می‌شود؛ به این صورت که مردان حاضر در مسجد در دو دسته به شکل دایره قرار می‌گیرند و هر فرد با دست چپ خود، لبه پایین پیراهن، کت با کمر فرد کناری را می‌گیرد و با دست راست سینه می‌زند. 

پس از اتمام مرحله اول، دو دسته جا به جا می‌شوند. در مرحله سوم، نوع حرکت عوض می‌شود؛ به این شکل که یک پا به جلو گذاشته می‌شود (پای چپ) و زمانی که به عقب می‌آیند، پای چپ را بالا می‌آورند و پای راست به عقب کشیده می‌شود. در این حین اشعار زیر را می‌خوانند: 
[[پرونده:مراسم جوش‌ زنی در یزد.jpg|بندانگشتی|مراسم جوش‌ زنی در یزد <ref>[https://www.mehrnews.com/news/3792975/%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D9%88%D8%B4-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B3%D9%88%D8%B2-%D9%88-%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B2-%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%B2%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C خبرگزاری مهر]</ref>]]
{{شعر}}
{{ب| حسن حسین من چه شد | نور دو عین من چه شد}}
{{ب| حسن و حسین نازنین | چو گل فتاده بر زمین }}
{{ب| امشب سکینه خواب است | بر دامن حسین است}}
{{ب| حسن و حسین نازنین | چو گل فتاده بر زمین }}
{{ب| حسن و حسین یا حسین | به دشت کربلا حسین }}
{{م| سرش ز تن جدا حسین }}
{{ب| خورشید و برج هل اتی | خیمه زده در کربلا}}
{{ب| گویا محرم آمده | غم به سراغم آمده }}
{{ب| امشب شب عزا بود | صاحب عزا خدا بود }}
{{ب| چه کربلا است یارون | چه بر بلاست یارون }}
{{ب| هنگامه قیامت | در کربلاست یارون }}
{{پایان شعر}}


در پایان، عبارت «شهید شده، امام ما، در کربلا»، چندین بار با جوش و خروش خوانده می‌شود. 

این مراسم به جزء آنکه در هر ده شب اول محرم اجرا می‌شود بار دیگر این مراسم به همراه علم‌گردانی در صبح عاشورا نیز انجام می‌گیرد. به این ترتیب که هیئت عزاداری در مسجد قدیمی موسی بن جعفر (ع) جمع می‌شوند، به دور نخل می‌گردند و مراسم جوش‌زنی را شروع می‌کنند و پس از آن، مراسم سینه‌زنی و نوحه‌خوانی آغاز می‌شود. 

اشعار نوحه از این قرار است: <ref>عسگری، علیرضا، مهدی‌آباد، بهادران، مهریز، یزد، 1385.</ref>

{{شعر}}
{{ب| بر سینه زند هر که عزادار حسین است | خون گریه کند هر که عزادار حسین است}}
{{ب| قمری به چمن کرده چرا طوق به گردن | آن هم یکی از تعزیه‌داران حسین است }}
{{ب| دانی که چرا چوب شود طعمه آتش | خاکم به دهان، قربان لب و دندان حسین است}}
{{ب| دانی که چرا کعبه حق گشته سیه‌پوش | آن هم یکی از تعزیه‌داران حسین است }}
{{پایان شعر}}


جوش زدن در منطقه گاریز و بهاباد یزد به این صورت است که بعد از مراسم سینه‌زنی، مسن‌ترین فرد هیئت جلو می‌ایستد و بقیه بعد از او به صورت نیم دایره می‌ایستند. هر نفر دست چپ خود را به کمر شخص کناری خود گره می‌زند و با دست راست به سر و سینه می‌کوبد و اشعار نوحه‌خوان را جواب می‌دهد. به این مراسم «جوش دوره» می‌گویند. <ref>بهروئیان، بی‌تا، ص 10 و 17.</ref>