محمد بن‌ علی‌ (ع)

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو

محمد بن‌ علی بن ابی‌ طالب (ع)‌، ملقب‌ به‌ محمد اصغر و مکنی به ابوبکر، مادرش لیلی دختر مسعود بن خالد بن مالک بن ربعی بن جندل بن نهشل دارمیه است.[۱] اما بنا به نقل طبری، محمد بن‌ علی‌ شهید کربلا مادرش ام‌ّ ولد بوده[۲] و بنا به نقلی دیگر مادرش اسماء دختر عمیس خثعمی بوده است.[۳]

اطلاعات اصحاب امام حسین (ع)
نام کامل محمد بن‌ علی بن ابی‌ طالب (ع)
خویشاوندان
سرشناس
پدرش علی بن ابی‌ طالب (ع)‌ و مادرش لیلی دختر مسعود بن خالد بن مالک بن ربعی بن جندل بن نهشل
نقش های برجسته از اصحاب امام حسین (ع)


نقش در واقعه کربلا

از زندگانی محمد تا قبل از نهضت امام حسین (ع) اطلاعی در دست نیست. آنچه مسلم است عبدالله از آغاز سفر از مدینه تا کربلا همراه برادر بزرگوارش امام حسین (ع) بود و حاضر نشد امام حسین (ع) را تنها بگذارد. در شب عاشورا نیز حمایت خود را از آن حضرت اعلام کرد.

محمد بن‌ علی بعد از نماز ظهر عاشورا و شهادت همه اصحاب و تنی چند از خاندان ‌به دنبال دیگر برادرانش با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافت و در حالی که رجز می‌خواند، می‌جنگید:[۴]

رجزخوانی

شَیخی عَلِی ذوالفخار الاطول
هذا حُسَینُ ابنُ النَّبی المُرسَلِ
مِن هاشمِ الخَیرِ الکَریمِ المفضلِ
عَنهُ نُحامی بِالحسامِ المِصقلِ
تفدیه نَفسی مِن اَخٍ مُبَجِّلِ

سرورم علی است که بسیار سربلند است. من از نسل هاشم‌ام که نیک‌مردان بخشنده و بزرگوارند.

این حسین فرزند رسول خدا و پیامبر الهی است. من با شمشیر آبگون از او حمایت و پاسداری می‌کنم.

من جان خویش را قربانی برادر بزرگوارم می‌سازم.

رجز دیگری نیز به او نسبت داده‏‌اند: [۵]

ان تنکرونی فانا بن حیدره
علی الاعادی مثل ریح صرصره
ضرغام اجام و لیت فسوره
اکیلکم بالسیف کیل الشندره

اگر مرا نمی‌‏شناسید و به انکار می‌‏ایستید، من فرزند شیر شکارگر بیشه‏‌ها، حیدرم. بر دشمنان چونان تندباد مرگبار فرود می‏‌آیم و با شمشیری که سنگین و پیمانه مرگ است، جرعه‌‏های مرگتان می‏‌نوشانم.

شهادت

او دلاورانه جنگید و سپس به‌ دست‌ مردی‌ از قبیله تمیم‌ از بنی‌ ابان ‌بن‌ دارم‌ به‌ قتل ‌رسید.[۶] و بنا به نقل دینوری‌‌ وی‌ با تیر عبدالله بن‌ عقبه‌ غنوی‌ به‌ شهادت‌ رسید.[۷]

در هر حال شهادت محمد در کربلا قطعی است و در زیارت ناحیه مقدسه نامش به بزرگی یاد و به وی چنین سلام داده شده است: ”السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدِ بنِ اَمیرِ المُؤمِنینَ قَتیلِ الاَبانِی الدّارِمِی لَعَنَهُ اللهُ وَ ضاعَفَ عَلَیهِ العَذابَ الاَلیمَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَیکَ یا مُحَمَّدُ وَ عَلی اَهلِ بَیتِکَ الصّابِرینَ“ سلام بر محمد بن امیرالمؤمنین که به دست ابانی دارمی کشته شد. خداوند قاتلش را لعنت کند و عذاب دردناک را هر چه بیشتر بر او بیفزاید. درود خدا بر تو ای محمد و بر خاندان صبور تو باد.

اینان‌ فرزندان‌ امام علی (ع) بودند که‌ در رکاب ‌برادرشان‌ امام حسین (ع) به‌ شهادت‌ رسیدند. امام حسین (ع) شهادت‌ هر یک‌ را که‌ می‌دید به‌ سوی‌ میدان‌ می‌دوید، تا اجساد آنان‌ را به‌ سوی‌ خیمه‌ برده‌ و در ردیفی‌ مقابل‌ هم‌ قرار دهد. همه‌ طالبیان یکی‌ پس‌ از دیگری‌ جان‌ خود را در جنگ‌ با دشمن‌ از دست‌ دادند و در آن‌ سرزمین،‌ تنها دو مرد باقی‌ ماند: امام حسین (ع) و برادرش‌ ابوالفضل ‌عباس (ع) که‌ پرچمدار لشکر امام‌ حسین (ع) بود و حال‌ نوبت‌ دلاوری‌ و رشادت او بود، استوانه ‌ایمان‌، معبد حماسه‌، کتیبه‌ شرف‌ و نمونه‌ اعلای‌ عزت‌ نفس‌ و قدرت‌ ژرف‌ ایمان‌.

منبع

مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 446-448.

پی نوشت

  1. - 5. ابصار العین فیانصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص70.
  2. - تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص449.
  3. -انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، ص146.
  4. - 5. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص71.
  5. -الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص112.
  6. - ر.ک : انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م. ج2، ص413؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص449؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص354؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: 1385- 1386 ه ق.، ج3، ص397؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص28؛ 5. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص70-71؛بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش.، ج45، ص67؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. آل ابی‌طالب، ج3، ص35؛ اقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه، سید بن طاووس، علی بن موسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی، 1414 ﻫ ق.، ج3، ص75؛انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، ص146-147؛ نفس المهموم، قمی، شیخ عباس، ترجمه ابوالحسن شعرانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385 ش. ، ص297؛ منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش. ، ج1، ص382.
  7. - ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص198.