محمد بن عبدالله بن جعفر طیار: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
محمد پسر عبدالله بن جعفر طیار و و در برخی منابع مادرش [[زینب (س)|زینب(س)]] دختر امام علی (ع) است.<ref>- مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، | محمد پسر عبدالله بن جعفر طیار و و در برخی منابع مادرش [[زینب (س)|زینب(س)]] دختر امام علی (ع) است.<ref>- مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص112،95؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش. (ع)،ص149؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: 1385- 1386 ه ق، ج4، ص92؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص26.</ref> عبدالله بن جعفر و خانواده‌اش از مدینه به مکه با کاروان [[حسین|امام حسین (ع)]] همراه بودند. در سفر به عراق، اگرچه خود بنا به دلایلی از همراهی با امام حسین (ع) خودداری کرد، اما پسرانش عون و محمد را با نامهای به کاروان حسینی ملحق ساخت و آنان را به فداکاری و جان‌سپاری سفارش کرد. آنان در منزل [[ذات عرق|ذات العرق]] به [[امام حسین (ع)]] رسیدند و همراه با مادر تا [[کربلا]] در رکاب [[حسین بن علی|امام حسین (ع)]] بودند<ref>- انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص498؛ وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، ابن خلکان، شمس الدین احمد بن حمدبن ابی بکر، چاپ احسان عباس، بیروت: 1968-1977 م. ، ج2، ص396.</ref> | ||
ابو الفرج اصفهانی مادر محمد بن عبدالله را خوصا دختر حفصه ذکر کرده ولی مادر عون را زینب دختر امام علی (ع) دانسته است<ref>- مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، | ابو الفرج اصفهانی مادر محمد بن عبدالله را خوصا دختر حفصه ذکر کرده ولی مادر عون را زینب دختر امام علی (ع) دانسته است<ref>- مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص122،95.</ref> اکثر منابع ذیل نام کشتگان روز عاشورا به نام عون و محمد و قاتلان آنان فقط اشاره کرده‌اند.<ref>- ر.ک : الطبقات الکبری، ج5، ص105؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص498؛ الاخبار الطول، دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره : 1960 م. ص257؛ مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، علی بن الحسین، چاپ باربیه دومنار و پاوه دوکورتی، پاریس: 1877-1861 م. ، ج3، ص61؛ التنبیه و الاشراف، مسعودی، علی بن الحسین، تصحیح عبدالله اسماعیل الصاوی، قاهره.، ص304.</ref> در این میان برخی از منابع نیز علاوه بر نام عون و محمد و قاتلان آنان نام مادرشان را هم ذکر نموده‌اند.<ref>- ر.ک : رجال طوسی، شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: 1381 ﻫ ق.، ص76.</ref> ابن زبیر کوفی و طبری در روایتی یکسان ذیل نام کشته‌شدگان همراه امام حسین (ع) نوشته‌اند، عون بن عبدالله بن جعفر که مادرش جمانه دختر مسیب بن نجبه فزاری نام داشت، توسط [[عبدالله بن قطبه طایی|عبدالله بن قطبه طایی نبهانی]] کشته شد. محمد بن عبدالله بن جعفر نیز که مادرش خوصا دختر حفصه بن ثقیف بن ربیعه بکری از قبیله بکر بن وائل نام داشت، به‌دست [[عامر بن نهشل تمیمی|عامر بن نهشل تیمی]] کشته شد.<ref>- تسمیه من قتل مع الحسین من اهل بیته و شیعته، اسدی کوفی، فضیل بن زبیر، به کوشش محمدرضا حسینی جلالی، مجله تراثنا، سال اول شمارة 2، 24، 1405 ﻫ ق.، ص151؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م، ج5، ص468؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش. (ع)، ص149.</ref> پس این دو مورخ حضرت زینب (س) را مادر آنان نمی‌دانند. | ||
در اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی آمده است که زینب دختر امام علی (ع) با عبدالله بن جعفر ازدواج کرد و برای او سه فرزند به نامهای علی، جعفر و ام‌ّ کلثوم به دنیا آورد. اما ذکری از شهادت فرزندان حضرت زینب (س) در این کتاب نیست.<ref>- اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ابو علی فضل بن حسن، تحقیق سید محمد مهدی و سید حسن خرسان، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، | در اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی آمده است که زینب دختر امام علی (ع) با عبدالله بن جعفر ازدواج کرد و برای او سه فرزند به نامهای علی، جعفر و ام‌ّ کلثوم به دنیا آورد. اما ذکری از شهادت فرزندان حضرت زینب (س) در این کتاب نیست.<ref>- اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ابو علی فضل بن حسن، تحقیق سید محمد مهدی و سید حسن خرسان، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، 1338 ﻫ ق.، ج2، ص18.</ref> ابن جوزی نیز سه پسر به نامهای عون اکبر، محمد و عباس را برای حضرت زینب (س) نقل کرده و حتی نوشته است که از پسران عبدالله بن جعفر که مادرشان زینب بود، کسی شهید نشد.<ref>- تذکره الخواص فی خصائص الائمه، سبط ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن، مکتبه النینوی الحدیثه.، ص123.</ref> شیخ عباس قمی، شهید در کربلا را عون اکبر فرزند حضرت زینب (س) دانسته است.<ref>- منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش، ص285.</ref> | ||
==نقش در واقعه کربلا== | ==نقش در واقعه کربلا== | ||
محمد در شب [[عاشورا]] هم‌صدا با دیگر [[بنی‌هاشم|بنی هاشم]] حمایت و وفاداری خود را نسبت به [[امام حسین (ع)]] اعلام داشتند و در روز [[عاشورا]] پس از شهادت [[عبدالله بن مسلم بن عقیل|عبدالله بن مسلم بن عقیل]]، ابتدا [[عون بن جعفر طیار|عون]] و سپس برادرش محمد با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافتند.<ref>- الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: | محمد در شب [[عاشورا]] هم‌صدا با دیگر [[بنی‌هاشم|بنی هاشم]] حمایت و وفاداری خود را نسبت به [[امام حسین (ع)]] اعلام داشتند و در روز [[عاشورا]] پس از شهادت [[عبدالله بن مسلم بن عقیل|عبدالله بن مسلم بن عقیل]]، ابتدا [[عون بن جعفر طیار|عون]] و سپس برادرش محمد با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافتند.<ref>- الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص112؛ عوالم العلوم الامام الحسین (ع)، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، 1407 ه ق.، ص277. قس ابتدا محمد به میدان شتافت و پس از شهادت او برادرش عون جنگید. ر.ک : الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص111-112.</ref> | ||
محمد به میدان شتافت و چنین رجز خواند:<ref>- الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: | محمد به میدان شتافت و چنین رجز خواند:<ref>- الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص112؛ عوالم العلوم الامام الحسین (ع)، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، 1407 ه ق.، ص277.</ref> | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{م| نَشْکوا اِلَی اللهِ مِن‌َ العُدوان }} | {{م| نَشْکوا اِلَی اللهِ مِن‌َ العُدوان }} | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
و کفر و سرکشی و تبه‌کاری خویش را آشکار کردند. | و کفر و سرکشی و تبه‌کاری خویش را آشکار کردند. | ||
===شهادت=== | ===شهادت=== | ||
محمد در نبرد تن به تن در محاصره دشمن قرار گرفت و مردم از هر سو او را در برگرفتند. سرانجام توسط [[عامر بن نهشل تمیمی|عامر بن نهشل تمیمی]] شهید شد.<ref>- وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ص246؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: | محمد در نبرد تن به تن در محاصره دشمن قرار گرفت و مردم از هر سو او را در برگرفتند. سرانجام توسط [[عامر بن نهشل تمیمی|عامر بن نهشل تمیمی]] شهید شد.<ref>- وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ص246؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5.</ref> در هنگام شهادت محمد 18 سال سن داشت. | ||
عبدالله که خودش در کربلا حضور نداشت، شهادت پسرانش را تسکینی برای خود می‌دانست به گونه‌ای که وقتی غلامش در مقام تسلیت گفت: «این مصیبت از حسین به ما رسیده است.» عبدالله خشمگین شد و به او ناسزا گفت و افزود: «در مورد امام حسین (ع) چنین می‌گویی؟ به خدا سوگند دوست می‌داشتم با او بودم و از او جدا نمی‌شدم و در رکاب او کشته می‌شدم. آنچه بر من دشوار است، شهادت [[حسین بن على (ع)|حسین بن علی (ع)]] است. اگر خودم نبودم تا او را یاری کنم، بحمدالله فرزندانم در رکاب او شهید شدند.<ref>- تسمیه من قتل مع الحسین من اهل بیته و شیعته، اسدی کوفی، فضیل بن زبیر، به کوشش محمدرضا حسینی جلالی، مجله تراثنا، سال اول شمارة | عبدالله که خودش در کربلا حضور نداشت، شهادت پسرانش را تسکینی برای خود می‌دانست به گونه‌ای که وقتی غلامش در مقام تسلیت گفت: «این مصیبت از حسین به ما رسیده است.» عبدالله خشمگین شد و به او ناسزا گفت و افزود: «در مورد امام حسین (ع) چنین می‌گویی؟ به خدا سوگند دوست می‌داشتم با او بودم و از او جدا نمی‌شدم و در رکاب او کشته می‌شدم. آنچه بر من دشوار است، شهادت [[حسین بن على (ع)|حسین بن علی (ع)]] است. اگر خودم نبودم تا او را یاری کنم، بحمدالله فرزندانم در رکاب او شهید شدند.<ref>- تسمیه من قتل مع الحسین من اهل بیته و شیعته، اسدی کوفی، فضیل بن زبیر، به کوشش محمدرضا حسینی جلالی، مجله تراثنا، سال اول شمارة 2، 24، 1405 ﻫ ق.، ص151؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م، 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص466؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص247-248.</ref> | ||
== ذکر نام در زیارتنامه ها == | ==ذکر نام در زیارتنامه ها== | ||
در [[زیارت رجبیه]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] به محمد با عالی‌ترین مضامین سلام داده و قاتلش لعن و نفرین شده است: | در [[زیارت رجبیه]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] به محمد با عالی‌ترین مضامین سلام داده و قاتلش لعن و نفرین شده است: | ||
«السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدَ ِبنِ عَبدِاللهِ بنِ جَعفَرٍ الطَّیارِ الشاهِدِ مَکانَ اَبیهِ وَ التّالی لِاَخیهِ وَ واقیهِ بِبَدَنِهِ لَعَنَ اللهُ قاتِلَهُ عامِرَِ بنَ نَهشَلٍ التَّمیمِی،<ref>- زیارت ناحیه مقدسه.</ref> سلام بر محمد بن عبدالله بن جعفر طیار، شهیدی به جای پدرش و همانندی برای برادر شهیدش که با پیکر خویش از او نگه‌داری می‌کرد. خداوند قاتل او عامر بن نهشل تمیمی را لعنت کند.»<ref>- برای تفصیل بیشتر ر.ک : وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، | «السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدَ ِبنِ عَبدِاللهِ بنِ جَعفَرٍ الطَّیارِ الشاهِدِ مَکانَ اَبیهِ وَ التّالی لِاَخیهِ وَ واقیهِ بِبَدَنِهِ لَعَنَ اللهُ قاتِلَهُ عامِرَِ بنَ نَهشَلٍ التَّمیمِی،<ref>- زیارت ناحیه مقدسه.</ref> سلام بر محمد بن عبدالله بن جعفر طیار، شهیدی به جای پدرش و همانندی برای برادر شهیدش که با پیکر خویش از او نگه‌داری می‌کرد. خداوند قاتل او عامر بن نهشل تمیمی را لعنت کند.»<ref>- برای تفصیل بیشتر ر.ک : وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ص199 انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص498.</ref> | ||
==منبع== | ==منبع== | ||
* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2588126&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2588126&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 437-441.] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
[[رده: شهیدان کربلا]] | [[رده: شهیدان کربلا]] | ||
[[رده: شهدای بنی‌هاشم]] | [[رده: شهدای بنی‌هاشم]] | ||
<references /> | [[en:Muhammad b. Abd Allah b. Ja'far]] | ||
<references />{{یاران امام حسین علیه السلام}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۲۴
محمد بن عبدالله بن جعفر طیار، از شهدای بنی هاشم در نبرد کربلا است.
.jpg) | |
| اطلاعات اصحاب امام حسین (ع) | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن عبدالله بن جعفر طیار |
| نقش های برجسته | از یاران امام حسین (ع) و شهدای کربلا |
زندگینامهویرایش
محمد پسر عبدالله بن جعفر طیار و و در برخی منابع مادرش زینب(س) دختر امام علی (ع) است.[۱] عبدالله بن جعفر و خانواده‌اش از مدینه به مکه با کاروان امام حسین (ع) همراه بودند. در سفر به عراق، اگرچه خود بنا به دلایلی از همراهی با امام حسین (ع) خودداری کرد، اما پسرانش عون و محمد را با نامهای به کاروان حسینی ملحق ساخت و آنان را به فداکاری و جان‌سپاری سفارش کرد. آنان در منزل ذات العرق به امام حسین (ع) رسیدند و همراه با مادر تا کربلا در رکاب امام حسین (ع) بودند[۲]
ابو الفرج اصفهانی مادر محمد بن عبدالله را خوصا دختر حفصه ذکر کرده ولی مادر عون را زینب دختر امام علی (ع) دانسته است[۳] اکثر منابع ذیل نام کشتگان روز عاشورا به نام عون و محمد و قاتلان آنان فقط اشاره کرده‌اند.[۴] در این میان برخی از منابع نیز علاوه بر نام عون و محمد و قاتلان آنان نام مادرشان را هم ذکر نموده‌اند.[۵] ابن زبیر کوفی و طبری در روایتی یکسان ذیل نام کشته‌شدگان همراه امام حسین (ع) نوشته‌اند، عون بن عبدالله بن جعفر که مادرش جمانه دختر مسیب بن نجبه فزاری نام داشت، توسط عبدالله بن قطبه طایی نبهانی کشته شد. محمد بن عبدالله بن جعفر نیز که مادرش خوصا دختر حفصه بن ثقیف بن ربیعه بکری از قبیله بکر بن وائل نام داشت، به‌دست عامر بن نهشل تیمی کشته شد.[۶] پس این دو مورخ حضرت زینب (س) را مادر آنان نمی‌دانند.
در اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی آمده است که زینب دختر امام علی (ع) با عبدالله بن جعفر ازدواج کرد و برای او سه فرزند به نامهای علی، جعفر و ام‌ّ کلثوم به دنیا آورد. اما ذکری از شهادت فرزندان حضرت زینب (س) در این کتاب نیست.[۷] ابن جوزی نیز سه پسر به نامهای عون اکبر، محمد و عباس را برای حضرت زینب (س) نقل کرده و حتی نوشته است که از پسران عبدالله بن جعفر که مادرشان زینب بود، کسی شهید نشد.[۸] شیخ عباس قمی، شهید در کربلا را عون اکبر فرزند حضرت زینب (س) دانسته است.[۹]
نقش در واقعه کربلاویرایش
محمد در شب عاشورا هم‌صدا با دیگر بنی هاشم حمایت و وفاداری خود را نسبت به امام حسین (ع) اعلام داشتند و در روز عاشورا پس از شهادت عبدالله بن مسلم بن عقیل، ابتدا عون و سپس برادرش محمد با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافتند.[۱۰]
محمد به میدان شتافت و چنین رجز خواند:[۱۱]
نَشْکوا اِلَی اللهِ مِن‌َ العُدوان | ||
قَدْ بَدَّلُوا مَعالِم‌َ القُرانِ | ||
فِعال‌َ قَوم‌ٍ فِی الرَّدی' عِمیان‌ِ | ||
وَ مُحکم‌ِ التَّنزیل‌ِ وَالتِّبیان‌ِ | ||
وَ اَظهروا الکفر مَعَ الطغیان |
از دشمنان و گروهی که کورکورانه و ابلهانه رویاروی حقیقت لشکر آراسته‌اند، به خدا شکایت می‌برم. اینان آموزه‌های درخشان قرآن و آیات محکم و روشنگر آن را به تحریف و تبدیل کشاندند.
و کفر و سرکشی و تبه‌کاری خویش را آشکار کردند.
شهادتویرایش
محمد در نبرد تن به تن در محاصره دشمن قرار گرفت و مردم از هر سو او را در برگرفتند. سرانجام توسط عامر بن نهشل تمیمی شهید شد.[۱۲] در هنگام شهادت محمد 18 سال سن داشت.
عبدالله که خودش در کربلا حضور نداشت، شهادت پسرانش را تسکینی برای خود می‌دانست به گونه‌ای که وقتی غلامش در مقام تسلیت گفت: «این مصیبت از حسین به ما رسیده است.» عبدالله خشمگین شد و به او ناسزا گفت و افزود: «در مورد امام حسین (ع) چنین می‌گویی؟ به خدا سوگند دوست می‌داشتم با او بودم و از او جدا نمی‌شدم و در رکاب او کشته می‌شدم. آنچه بر من دشوار است، شهادت حسین بن علی (ع) است. اگر خودم نبودم تا او را یاری کنم، بحمدالله فرزندانم در رکاب او شهید شدند.[۱۳]
ذکر نام در زیارتنامه هاویرایش
در زیارت رجبیه و زیارت ناحیه مقدسه به محمد با عالی‌ترین مضامین سلام داده و قاتلش لعن و نفرین شده است:
«السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدَ ِبنِ عَبدِاللهِ بنِ جَعفَرٍ الطَّیارِ الشاهِدِ مَکانَ اَبیهِ وَ التّالی لِاَخیهِ وَ واقیهِ بِبَدَنِهِ لَعَنَ اللهُ قاتِلَهُ عامِرَِ بنَ نَهشَلٍ التَّمیمِی،[۱۴] سلام بر محمد بن عبدالله بن جعفر طیار، شهیدی به جای پدرش و همانندی برای برادر شهیدش که با پیکر خویش از او نگه‌داری می‌کرد. خداوند قاتل او عامر بن نهشل تمیمی را لعنت کند.»[۱۵]
منبعویرایش
پی نوشتویرایش
- ↑ - مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص112،95؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش. (ع)،ص149؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: 1385- 1386 ه ق، ج4، ص92؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص26.
- ↑ - انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص498؛ وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، ابن خلکان، شمس الدین احمد بن حمدبن ابی بکر، چاپ احسان عباس، بیروت: 1968-1977 م. ، ج2، ص396.
- ↑ - مقاتل الطالبیین، اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ترجمۀ هاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق. ، ص122،95.
- ↑ - ر.ک : الطبقات الکبری، ج5، ص105؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص498؛ الاخبار الطول، دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره : 1960 م. ص257؛ مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، علی بن الحسین، چاپ باربیه دومنار و پاوه دوکورتی، پاریس: 1877-1861 م. ، ج3، ص61؛ التنبیه و الاشراف، مسعودی، علی بن الحسین، تصحیح عبدالله اسماعیل الصاوی، قاهره.، ص304.
- ↑ - ر.ک : رجال طوسی، شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: 1381 ﻫ ق.، ص76.
- ↑ - تسمیه من قتل مع الحسین من اهل بیته و شیعته، اسدی کوفی، فضیل بن زبیر، به کوشش محمدرضا حسینی جلالی، مجله تراثنا، سال اول شمارة 2، 24، 1405 ﻫ ق.، ص151؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م، ج5، ص468؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش. (ع)، ص149.
- ↑ - اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ابو علی فضل بن حسن، تحقیق سید محمد مهدی و سید حسن خرسان، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، 1338 ﻫ ق.، ج2، ص18.
- ↑ - تذکره الخواص فی خصائص الائمه، سبط ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن، مکتبه النینوی الحدیثه.، ص123.
- ↑ - منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش، ص285.
- ↑ - الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص112؛ عوالم العلوم الامام الحسین (ع)، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، 1407 ه ق.، ص277. قس ابتدا محمد به میدان شتافت و پس از شهادت او برادرش عون جنگید. ر.ک : الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص111-112.
- ↑ - الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص112؛ عوالم العلوم الامام الحسین (ع)، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، 1407 ه ق.، ص277.
- ↑ - وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ص246؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5.
- ↑ - تسمیه من قتل مع الحسین من اهل بیته و شیعته، اسدی کوفی، فضیل بن زبیر، به کوشش محمدرضا حسینی جلالی، مجله تراثنا، سال اول شمارة 2، 24، 1405 ﻫ ق.، ص151؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م، 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص466؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص247-248.
- ↑ - زیارت ناحیه مقدسه.
- ↑ - برای تفصیل بیشتر ر.ک : وقعه الطف، ابومخنف لوط بن یحیی، چاپ محمدهادی یوسفی غروی. ، ص199 انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج2، ص498.