عمر بن علی بن ابی طالب (ع)
.jpg) | |
| اطلاعات اصحاب امام حسین (ع) | |
|---|---|
| نام کامل | عمر بن علی بن ابی طالب (ع) |
| خویشاوندان سرشناس | پدرش امام علی (ع) |
| نقش های برجسته | از یاران امام حسین (ع) و از شهدای کربلا |
عمر بن علی بن ابی طالب (ع)، از یاران امام حسین (ع) بود که در برخی منابع در شمار شهدای کربلا ذکر شده است.
تبارشناسی
عمر بن علیی فرزند امام علی (ع) است و مادرش لیلا دختر مسعود بن خالد بن ربعی بن مسلم بن جندل بن نهشل بن دارم تمیمی[۱] و یا صهباء مکنی به امّ حبیب دختر عباد بن ربیعه از اسرای یمامه یا عین‌التمر بوده است.[۲] عمر مکنی به ابوالقاسم یا ابوحفص و مشهور به عمرالاطرف بود. عمر و خواهرش رقیه همسر مسلم بن عقیل از یک مادر بوده‌اند.
نقش در واقعه کربلا
در برخی از منابع آمده است که عمر از آغاز سفر از مدینه تا کربلا به همراه مادر و خواهرش با برادر بزرگوارش امام حسین (ع) بود. او بعد از ظهر عاشورا و پس از شهادت برادرش ابوبکر بن علی با اذن امام حسین (ع) به میدان جنگ رفت، در حالی که چنین رجز می‌خواند:
أضرِبکم وَ لا أری فیکُم زَحَر | ||
یا زَحرُ یا زَحرُ تَدانِ مِن عُمَر | ||
شَرَّ مَکانٍ مِن حَریقٍ وَ سُعَر | ||
ذاکَ الشَّقی بالنَّبی وَ قَد کَفَر | ||
لَعَلَکَ الیومَ تَبوءُ مِن سَقَر | ||
فَانَّکَ الجاحِدُ یا شَرَّ البَشَر |
شما را با شمشیر می‌زنم ولی چرا در میان شما زحر بن بدر، قاتل برادرم را نمی‌بینم. همان مردِ پستِ شقاوت پیشه‌ای که به رسول خدا کفر می‌ورزد. ای زحر! نزدیک‌تر آی تا با تیغ عمر در شراره دوزخ جای گیری. همان جایی که افروخته و سوزان و بدترین مکان برای تو، بدترین انسان انکارکننده است.
عمر قاتل برادرش زحر بن بدر نخعی را کشت و سپس چنین رجز خواند:
خلوا عداة الله خلوا من عمر | ||
یضربکم بسیفه و لا یفر | ||
خلوا عن اللیث العبوس المکفهر | ||
و لیس یقدوا کالجبان المنجحر |
ای دشمنان خدا راه را باز کنید و از برابر شیر خشمگینِ توفنده چین بر چهره انداخته بپرهیزید. او با شمشیر مرگ با شما می‌جنگد و از میدان نمی‌گریزد و مانند مردم ترسو به سوراخی نمی‌خزد.
عمر پس از نبردی سخت به شهادت رسید.
در زیارت‌نامه‌ها نام وی ذکر نشده است، اما علاوه بر منابع متأخر، خوارزمی نیز نام او را در شمار شهدای کربلا ذکر کرده است.[۳]
در برخی دیگر از منابع مانند عمری در المجدی فی انساب الطالبیین و به نقل از وی ابن عنبه[۴] آورده‌اند عمرالاطرف از پیوستن به امام حسین (ع) تخلف ورزید اما بعدها به خون‌خواهی آن حضرت برخاست و در سال ۹۶ هجری در حالی که ۷۷ سال سن داشت، وفات یافت. بسیاری از سادات و علویان عراق و ایران و سایر بلاد اسلامی از تبار او هستند. محمدتقی شوشتری این قول را رد کرده و معتقد است که عمرالاطرف در کربلا به شهادت رسیده است.[۵]
به هر حال این امکان وجود دارد که عمر بن علی شهید در کربلا و عمرالاطرف دو نفر باشند.[۶]
منبع
پی نوشت
- ↑ - انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش.، ص۱۵۳.
- ↑ - ناسخ التواریخ (دوره امام سجاد(ع))، سپهر، لسان الملک میرزامحمدتقی، تهران: کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۹۸ ﻫ ق. ، ج۲، ص۳۳۶.
- ↑ - رک : مقتل الحسین (ع)، ج۲، ص۴۷-۴۸؛ ناسخ التواریخ (دوره امام سجاد(ع))، سپهر، لسان الملک میرزامحمدتقی، تهران: کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۹۸ ﻫ ق. ، ج۲، ص۳۳۶؛ ذخیرة الدارین، حائری شیرازی، سید عبدالحمید، نجف: مطبعه المرتضویه ، ۱۳۴۵ ﻫ ق.، ص۴۲۸،۲۶۰؛ تنقیح المقال فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، ۱۳۵۲ ﻫ ق.، ج۲، ص۳۴۶؛ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، ۱۳۶۲ ش.، ج۴۵، ص۳۷؛ روضه الشهداء، واعظ کاشفی، ملاحسین، تصحیح ابوالحسن شعرانی، تهران: انتشارات اسلامیه، ۱۳۷۱ ش.، ص۳۳۰.
- ↑ - عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب، ابن عنبه، احمد، چاپ مهدی رجایی، قم: ۱۳۸۳ ش.، ص۴۴۴.
- ↑ -قاموس الرجال، طوسی التستری، محمدتقی، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۹ ه ق.، ج۸، ص۲۱۲.
- ↑ - برای تفصیل بیشتر رک : تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ – ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۱۵۴؛ مقتل الحسین (ع)، ج۲، ص۴۷-۴۸؛ عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب، ابن عنبه، احمد، چاپ مهدی رجایی، قم: ۱۳۸۳ ش.، ص۴۴۴؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج۴، ص۱۰۷.