خندق

خندق،گودالى است که گرداگرد یک شهر یا منطقه مى‌کنند،با عمق و عرضى که براى دیگران،چه سواره یا پیاده غیر قابل عبور باشد و در آن آب یا آتش مى‌افکنند،یا به همان صورت،خالى مى‌گذارند.بعنوان مانعى براى عبور دشمن به منطقۀ خودى و عامل طبیعى بازدارنده از حملۀ مخالف،محسوب مى‌شود.در حادثۀ عاشورا نیز بعنوان یک تاکتیک نظامى مورد اجرا قرار گرفت.سید الشهدا«ع»چون نبرد عاشورا را قطعى و اجتناب‌ناپذیر دید،از اصحاب خود خواست که پیرامون اردوگاه و خیمه‌ها خندقى بکنند و در آن آتش افروزند تا جبهۀ مقابله و جنگ با دشمن تنها از یک سو باشد و از پشت سر غافلگیر نشوند.همه از هر طرف به کار پرداختند و با همکارى و هماهنگى خندقى کندند و در آن کانال،خار و هیزم ریخته و در آن آتش افروختند.

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 164-165.